تایید تنها ۶ دانشگاه ایران در رتبه‌بندی ۲۰۲۳
هورنیوز – وزارت آموزش عالی عراق ۳۵ دانشگاه و موسسه آموزش عالی ایران را از فهرست دانشگاه‌های خارجی خود حذف و اعلام کرد که مدارک این دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی به دلیل افت کیفیت آموزشی مورد تایید دولت عراق نیست.
دانشگاه‌های امام رضا (ع)، ایلام، کرمانشاه، بوعلی سینا، خواجه نصیر طوسی، سمنان، زنجان، الزهرا، قم، گلستان، بین‌المللی امام خمینی، اراک، رازی، علوم پزشکی گلستان، صنعت نفت، ارومیه، علامه طباطبایی، اصفهان، خوارزمی، شهید باهنر کرمان، شهید چمران اهواز، هنر تهران، علوم پزشکی کرمانشاه، علوم پزشکی قزوین، گیلان، علوم پزشکی همدان، علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، منابع طبیعی خوزستان، مازندران، گلستان، هنر اصفهان، منابع طبیعی گرگان، شهرکرد، ادیان و مذاهب و جامعه المصطفی، دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی ایران هستند که تا سال گذشته، در فهرست دانشگاه‌های خارجی مورد تایید وزارت آموزش عالی عراق قرار داشتند، اما چندی قبل، مسوولان وزارت آموزش عالی عراق با استناد به رتبه‌بندی‌های معتبر بین‌المللی شانگهای، تایمز و QS، فهرست ۵۳ دانشگاه و موسسه آموزش عالی ایرانی که مقصد اتباع عراقی بوده را بازنگری کرده و ۳۵ دانشگاه و مرکز آموزشی ایرانی که بین ۱۰۰۰ دانشگاه اول نظام رتبه‌بندی شانگهای یا ۵۰۰ دانشگاه اول رتبه‌بندی تایمز یا ۲۵۰ دانشگاه اول رتبه‌بندی QS نبوده‌اند را از این فهرست کنار گذاشته‌اند.
بنابراین، برای سال تحصیلی ۲۰۲۳– ۲۰۲۲ میلادی، دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی ایرانی مورد تایید وزارت آموزش عالی عراق، به ترتیب رنکینگ شانگهای، تایمز و QS شامل دانشگاه‌های تهران، صنعتی شریف، تربیت مدرس، علوم پزشکی تهران، صنعتی امیرکبیر، علوم پزشکی شهید بهشتی، شیراز، علم و صنعت، تبریز، فردوسی مشهد، علوم پزشکی ایران، صنعتی بابل، علوم پزشکی کردستان، علوم پزشکی مازندران، آزاد اسلامی نجف‌آباد، محقق اردبیلی، علوم پزشکی ارومیه، جندی‌شاپور اهواز، شهید مدنی آذربایجان، کاشان، علوم پزشکی کاشان، علوم پزشکی کرمان، کردستان، علوم پزشکی مشهد، صنعتی سهند، صنعتی شیراز، علوم پزشکی تبریز، علوم پزشکی اصفهان، صنعتی اصفهان، مراغه، شهید بهشتی، علوم پزشکی شیراز و یاسوج هستند که از این فهرست، ۱۴ دانشگاه هم به سبب رتبه‌های بالایی که در رنکینگ بین‌المللی دارند، مشمول اعطای بورسیه هستند.
در حالی که هنوز علت انجام این بازنگری در این برهه زمانی حساس برای ایران و منطقه نامعلوم است، هاشم داداش‌پور؛ معاون وزیر علوم و رییس سازمان امور دانشجویان در واکنش به این اقدام وزارت آموزش عالی عراق، موضوع را از روی عکس آن دیده و به جای آنکه بابت ادعای مسوولان دولت عراق و شائبه افت کیفیت آموزشی به عنوان دلیل خروج ۳۵ دانشگاه و موسسه آموزشی ایران از فهرست مورد تایید وزارت آموزش عالی عراق پاسخگو باشد یا حتی علت تنزل رتبه‌ای حداقل ۳۵ موسسه آموزش عالی در رنکینگ‌های بین‌المللی را تحلیل کند، از تایید ۳۳ دانشگاه و موسسه آموزشی ایران از سوی دولت عراق ابراز خرسندی کرده است.
درحال حاضر ۱۰۷ هزار دانشجوی عراقی در ایران مشغول به تحصیل هستند که حدود ۵۵ هزار دانشجو در دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم و باقی هم در دانشگاه آزاد، دانشگاه‌های غیرانتفاعی و دانشگاه‌های تحت پوشش وزارت بهداشت تحصیل می‌کنند.
غلامرضا اباذری؛ رایزن فرهنگی ایران در عراق گفته که این اقدام دولت عراق نباید وجهه سیاسی پیدا کند، چون تا سال جاری میلادی، حدود ۱۷۰۰ دانشگاه از سراسر جهان مورد تایید وزارت آموزش عالی عراق بود که حالا این فهرست تقریبا به هزار دانشگاه کاهش یافته و حدود ۷۰۰ دانشگاه دنیا، از نگاه مسوولان وزارت آموزش عالی عراق فاقد اعتبار شدند. اگر رنگ و بوی سیاسی از این اتفاق حذف شود، تنها دلیلی که همچنان به این حذف و پالایش اعتبار می‌دهد، ارزشمند شدن رنکینگ بین‌المللی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی خارجی برای دولت عراق و مهم شدن کیفیت آموزش در مراکز آکادمیک کشور‌های همسایه و مقصد اتباع عراقی است.
رییس سازمان امور دانشجویان بدون کوچک‌ترین اشاره‌ای به افت کیفیت آموزش در ۳۵ دانشگاه و موسسه آموزش عالی ایران در ان حد که حتی دانشجوی عراقی را هم گریزان کرده، با لحنی توصیه‌ای و نصیحت‌وار، خطاب به شنوندگانی غایب و فرضی می‌گوید: «دانشگاه‌های ما در پذیرش و جذب دانشجویان خارجی نباید از کیفیت آموزش غافل شوند زیرا هر چقدر دانشجویان بین‌الملل از کیفیت آموزش و پژوهش در دانشگاه‌های کشور راضی باشند در کشور‌های خود مبلغ آن دانشگاه‌ها خواهند بود. همچنین در جذب دانشجویان خارجی نباید فقط نگرش مادی و اقتصادی حاکم باشد.
دیروز هم قائم‌مقام وزیر علوم در امور بین‌الملل در دیدار با سفیر عراق در ایران، در واکنش به حذف ۳۵ دانشگاه و موسسه آموزشی ایران از فهرست موسسه تحصیلات عالی خارجی مورد تایید دولت عراق گفت: «اکثر این دانشگاه‌ها در زمره بهترین دانشگاه‌های ایران هستند، اما به دلیل اینکه بسیاری از تولیدات علمی این دانشگاه‌ها در حوزه‌های علوم انسانی است، در رتبه‌بندی‌های تایمز و شانگهای رتبه بالایی ندارند. اما این مورد نباید باعث حذف آنان از لیست انتخابی دانشجویان عراقی برای تحصیل باشد.
در حالی که به نظر می‌رسد قائم‌مقام وزیر حتی یک‌بار هم نگاهی به فهرست دانشگاه‌های حذفی نداشته که ببیند اتفاقا برعکس تصور این مسوول دولتی، بیش از نیمی از مراکز حذف شده، اتفاقا دانشگاه‌های تخصصی فنی، مهندسی یا پزشکی هستند که زمینه فعالیت و رده آموزشی‌شان، هیچ ارتباطی با سرفصل علوم انسانی ندارد، دلیل اصلی حذف دانشگاه‌های ایران از فهرست مراکز آکادمیک خارجی مورد تایید عراقی‌ها را نادیده گرفت و بدون کوچک‌ترین اشاره درباره علت افت کیفیت آموزشی در این مراکز که در واقع دلیل اصلی کنار گذاشته شدن ۳۵ دانشگاه و مرکز آموزشی از سوی دولت عراق بوده، اعلام کرد که وزارت علوم حاضر است کمیته و کارگروه‌های بین دو کشور برای تقویت همکاری‌های علمی را فعال‌تر کند و پیشنهاد کرد که در اولین جلسات این کارگروه‌ها، موضوع به رسمیت شناختن مدارک دانشگاه‌های ایرانی توسط وزارت علوم و فناوری عراق مورد بررسی قرار گیرد و قول داد که تسهیل صدور روادید و مجوز خروج دانشجویان عراقی در اولویت بررسی‌ها باشد که با این مدل پاسخگویی قائم‌مقام وزیر علوم، تسهیل عبور و مرور اتباع عراقی، به نوعی رنگ حق‌السکوت به ازای بازنگری و اصلاح فهرست دانشگاه‌های ایران در وزارت آموزش عالی عراق و بازگشت ۳۵ موسسه حذف شده به فهرست نهایی موسسات آموزشی خارجی مورد تایید دولت عراق پیدا کرد.
در رتبه‌بندی ۲۰۲۳ QS فقط ۶ دانشگاه ایران حضور دارند
کیفیت آموزش در مراکز دانشگاهی ایران افت کرده است. غیر از انتقادات و اعتراضات مستمر استادان دانشگاه و پیشکسوتان عرصه آموزش عالی به تنزل کیفیت آموزش در مراکز آموزش عالی کشور، رنکینگ جهانی هم نشان می‌دهد که دانشگاه‌های ایران در حال حذف شدن از رتبه‌بندی‌های دنیا هستند.
رتبه‌بندی QS یکی از معتبرترین نظام‌های رتبه‌بندی بین‌المللی است که سالانه در انگلستان انجام می‌شود و از جمله ملاک‌های این رتبه‌بندی، شهرت دانشگاه، سطح آموزش، تعداد استناد‌ها به مقالات و محتوای تولید شده دانشگاه و راهیابی آن به ایندکس‌های علمی بین‌المللی، تعداد بورسیه‌ها و حتی تعداد دانشجویان دانشگاه است.
طبق آخرین رتبه‌بندی QS برای سال ۲۰۲۳ میلادی، نه تنها نام هیچ‌یک از شهر‌های دانشگاهی و دارای دانشگاه‌های مادر ایران، در فهرست ۱۲۰ شهر دانشجویی جهان دیده نمی‌شود، ۶ دانشگاه ایران (صنعتی شریف، صنعتی امیرکبیر، تهران، علم و صنعت، شیراز و شهید بهشتی) هم که توانسته‌اند در این مقایسه جهانی و بین ۱۴۲۲ دانشگاه جهان، به جدول این رتبه‌بندی راه پیدا کنند، با پایین‌ترین امتیازات راه خود را به رنکینگ جهانی باز کرده‌اند به این معنا که دانشگاه صنعتی شریف با رتبه ۳۸۰، صنعتی امیرکبیر با رتبه ۴۴۳، تهران با رتبه ۵۰۱ الی ۵۱۰، علم و صنعت ایران با رتبه ۵۳۱ الی ۵۴۰، شیراز با رتبه ۷۵۱ الی ۸۰۰ و در نهایت دانشگاه شهید بهشتی با رتبه ۱۰۰۱ الی ۱۲۰۰ در آخرین ردیف‌های جدول ایستاده‌اند.
در حالی‌که برای سال ۲۰۲۳ میلادی، موسسه تکنولوژی ماساچوست (MIT) رتبه اول این بررسی را کسب کرده و سپس دانشگاه کمبریج (انگلیس) دانشگاه استنفورد (امریکا) دانشگاه آکسفورد (انگلیس) دانشگاه هاروارد (امریکا) موسسه تکنولوژی کالیفرنیا (کلتک – امریکا) امپریال کالج لندن (انگلیس) دانشگاه یو سی ال (انگلیس) موسسه فناوری زوریخ (سوییس) و در نهایت، دانشگاه شیکاگو (امریکا) در ردیف اولین‌های جهان ایستادند.
چرا سقوط کردیم؟
افت کیفیت آموزش در مراکز دانشگاهی و موسسات آموزش عالی که میزبان علم پژوهانی به مراتب جدی‌تر و بالغ‌تر از یک دانش‌آموز سال آخر دبیرستان است، دلایل مختلفی دارد.
مشکلات معیشتی و اقتصادی دانشجو، ضعف سواد استادان، فضای بسته دانشگاه که انگیزه هر گونه پیشرفت را در استاد و دانشجو می‌خشکاند، چالش‌های سیاسی و اجتماعی جامعه که تمرکز و پشتکار دانشجو و استاد بر پیشرفت و تلاش را مخدوش می‌کند، ضعف و کهنگی نظام آموزشی، عقب‌ماندگی منابع آموزشی از تغییرات روز و جدید جهانی از جمله این دلایل است.
روز ۲۲ خرداد سال جاری، شورای عالی انقلاب فرهنگی متن مصوبه جدید خود را منتشر کرد. در متن این مصوبه درباره شرایط جدید جذب هیات علمی دانشگاه‌ها آمده است: «هیات عالی جذب شورای عالی انقلاب فرهنگی امتیاز فرزند در جذب اعضای هیات علمی را براساس ابلاغیه جمعیتی رییس‌جمهور مصوب کرد.
همچنین براساس این مصوبه در صورت تساوی امتیازات طبق فرم بررسی صلاحیت عمومی، اولویت با فرد متاهل است. در بررسی صلاحیت عمومی متقاضیان عضویت هیات علمی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی، در ازای تاهل ۵ امتیاز و در صورت داشتن هر فرزند ۳ امتیاز به امتیازات صلاحیت عمومی افزوده می‌شود. همچنین براساس این مصوبه در صورت تساوی امتیازات طبق فرم بررسی صلاحیت عمومی، اولویت با فرد متاهل است.»
به دنبال انتشار این مصوبه، سیدمختار موسوی؛ معاون تایید صلاحیت مرکز جذب اعضای هیات علمی وزارت علوم اعلام کرد که وزارت علوم، ملزم به رعایت این شروط در بررسی صلاحیت متقاضیان عضویت در هیات علمی دانشگاه‌هاست و محمدعلی کی‌نژاد؛ رییس هیات عالی جذب هیات علمی دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی شورای عالی انقلاب فرهنگی هم گفت: «امتیازات تاهل و فرزند داشتن، زمانی برای متقاضیان جذب در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی لحاظ خواهد شد که افراد از نظر علمی و عمومی حداقل شرایط و امتیازات قبولی و هیات علمی شدن در این مراکز را کسب کرده باشند و در مرحله رقابت امتیازات فرزندی برای آن‌ها لحاظ خواهد شد. امتیازات تاهل و فرزند داشتن برای جذب اعضای هیات علمی در صلاحیت عمومی متقاضیان لحاظ خواهد شد و هیچ تاثیری در مباحث علمی نخواهد داشت. با مصوبه جدید وقتی فرد حداقل شرایط عمومی را داشته باشد تعداد فرزندان متقاضی نیز در روند جذب تاثیر دارد و امتیازاتی به فرد داده می‌شود.»
بنا به اعلام وزارت علوم، از روز ۲۰ تیر ماه (دوشنبه) ثبت‌نام در فراخوان جذب اعضای هیات علمی دانشگاه‌های کشور آغاز شد و تا دوم مردادماه، مهلت مراجعه به سامانه جذب وزارت علوم ادامه دارد.
