هورنیوز – ایران به عنوان بزرگترین دارنده منابع هیدروکربوری دنیا نتوانسته است، سهم قابل قبولی از تجارت انرژی به دست آورد. در واقع مصرف غیربهینه سوخت در داخل کشور، موجب شده که با وجود تقاضای خرید سوخت از سوی سایر کشورها، ایران سوختی نداشته باشد که بخواهد آن را صادر کند.

بدون شک یکی از اصلی‌ترین اولویت‌های دولت سیزدهم، اجرای پروژه‌های «بهینه‌سازی مصرف سوخت» است تا بدین صورت ظرفیت مازاد برای صادرات انرژی ایران فراهم شود، موضوعی که در سند تحول دولت مردمی نیز بر آن تاکید شده است.

با توجه به اهمیت موضوع بهینه‌سازی مصرف سوخت، در این گزارش به صورت سرانگشتی محاسبه می‌شود که مصرف غیربهینه، سالانه چه میزان عدم‌النفع به کشور تحمیل می‌کند. البته این محاسبات صرفا مربوط به چند بخش خاص بوده و بررسی تمامی هزینه‌های تحمیلی ناشی از مصرف غیربهینه در یک گزارش ممکن نیست.

عدم‌النفع ۹٫۹ میلیارد دلاری با مصرف سوخت مایع در نیروگاه‌ها

تداوم روند صعودی مصرف غیربهینه گاز در داخل کشور موجب شده است که در سال‌های گذشته نیروگاه‌ها از سوخت مایع (گازوئیل و مازوت) برای تولید برق استفاده کنند.

طبق گفته جلیل سالاری، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، سال گذشته روزانه ۲۵ میلیون لیتر گازوئیل و ۱۶ میلیون لیتر مازوت در نیروگاه‌ها مصرف شد.

در حال حاضر طبق آمار بورس انرژی، قیمت هر لیتر گازوئیل ۰٫۷۸ دلار و قیمت هر لیتر مازوت ۰٫۴۷ دلار است. در نتیجه مصرف غیربهینه گاز، فرصت صادرات فرآورده و درآمدزایی معادل ۹٫۹ میلیارد دلار در سال را از کشور گرفته است.

مصرف مازوت در صنایع سیمان ۸۴۶ میلیون دلار به کشور خسارت زد

طبق برآورد شرکت ملی گاز، در ۴ ماه پایانی سال ۱۴۰۰، ۷۵ درصد از سوخت موردنیاز صنایع سیمان (روزانه ۱۵ میلیون لیتر) از طریق نفت کوره تامین شده است. با صادرات این میزان نفت کوره به قیمت بورس انرژی، درآمدی معادل ۸۴۶ میلیون دلار نصیب کشور می‌شد که به دلیل بی‌توجهی به بهینه‌سازی مصرف سوخت رخ نداد.

کاهش ارزآوری ۶ میلیارد دلاری با محدودیت برق و گاز صنایع فولاد

با توجه به عدم امکان استفاده از سوخت دوم در صنایع فولاد، کمبود گاز در زمستان سال گذشته باعث شد که تولید صنایع فولاد در ۴ ماه سرد سال با کاهش ۳۳ درصدی مواجه شود. صنایع فولاد هم‌چنین در فصل تابستان نیز با محدودیت عرضه برق مواجه هستند.

طبق اعلام انجمن فولاد، تحت تاثیر اعمال محدودیت‌ها بر تامین نیاز برق و گاز صنایع فولاد، حدود ۶ میلیارد دلار ضرر به اقتصاد کشور وارد شده است.

عدم‌النفع یک میلیارد دلاری در پتروشیمی‌ها

طبق گزارش شرکت ملی گاز، صنعت پتروشیمی به طور میانگین در ۴ ماه سرد سال گذشته به میزان ۱۹٫۵ میلیون متر مکعب در روز کمبود گاز داشته است. به بیان دیگر به طور میانگین در زمستان ۱۴۰۰ حدود ۲۵ درصد از ظرفیت پتروشیمی‌های خوراک گازی کشور از مدار خارج شده است.

طبق محاسبات، عدم‌النفع هر روز محدودیت ۲۵ درصدی در تامین گاز پتروشیمی‌ها معادل ۸٫۳ میلیون دلار خواهد شد. با توجه به بازه ۴ ماهه اعمال محدودیت، مجموع عدم‌النفع ناشی از تشدید مصرف گاز در بخش خانگی و محدودیت گاز در صنایع پتروشیمی حدود یک میلیارد دلار (۹۹۶ میلیون دلار) برآورد می‌شود.

هدررفت حدود ۱۳ میلیارد دلاری بنزین در خودروهای بی‌کیفیت داخلی

طبق گفته جلیل سالاری مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی اگر استاندارد جهانی در تولید خودروهای داخلی حاکم باشد، مصرف بنزین ۵۰ درصد کاهش خواهد یافت، یعنی روزانه ۵۰ میلیون لیتر کاهش مصرف رقم خواهد خورد و این حجم کاهش ارزش افزوده بالایی داشته و برای کشور ارزآوری دارد.

اگر طبق آمار بورس انرژی، قیمت هر لیتر بنزین ۰٫۷ دلار بر هر لیتر در نظر گرفته شود، با یک حساب سرانگشتی میزان هدررفت بنزین به دلیل کیفیت پایین خودروهای داخلی سالانه ۱۲٫۷۷۵ میلیارد دلار است.

در مجموع همین چند مورد مصرف غیربهینه گاز و بنزین موجب شده است که سالانه بیش از ۳۰ میلیارد دلار عدم‌النفع به کشور وارد شود. نکته جالب توجه اینکه طبق برآوردها درآمد نفتی ایران در سال ۱۴۰۱ حدود ۳۶ میلیارد دلار خواهد بود. به بیان دیگر بهینه‌سازی مصرف سوخت می‌تواند درآمدی معادل صادرات نفت برای ایران ایجاد کند.