هورنیوز – ایران همواره به عنوان یکی از کشورهای بهره‌مند از منابع سرشار انرژی در سطح دنیا شناخته می‌شود. بر مبنای همین نعمت الهی، بسیاری از صنایع که نیازمند انرژی‌هایی نظیر برق و گاز هستند در ایران به وجود آمده و در دهه‌های اخیر رونق پیدا کرده‌اند. تولید محصولاتی نظیر فلزات اساسی از جمله فولاد، آلمینیوم، مس و…، سیمان، شیشه و محصولات دیگر که انرژی در تولید آن‌ها نقش مهمی را بازی می‌کنند نمونه‌ای از صنایعی هستند که تولید آن‌ها بر مبنای مزیت نسبی انرژی در کشور پایه‌ریزی شده و بار قابل توجهی از درامدهای کشور را به دوش می‌کشند.

البته پتانسیل درآمدزایی این صنایع برای کشور بسیار بالاتر از شرایط حال حاضر این صنایع هستند و به تعبیر دیگر بحران‌های مختلفی باعث شده تا این صنایع مهم نتوانند با بیشترین توان خود فعالیت کنند.

یکی از بحران‌هایی که جلوی تولید کمی و کیفی صنایع را گرفته موضوع محدودیت‌های انرژی است. بسیاری از صنایع در نقاط مختلف کشور، در روزهای گرم سال با قطعی برق و در روزهای سرد سال با قطعی گاز همراه است.

در بسیاری از صنایع که انرژی نقش مهمی را در تولید دارند این موضوع بحرانی‌تر شده و گاهی خطوط تولید را به خاطر کامل متوقف می‌کند. به همین خاطر ضرر زیادی به این صنایع از بابت توقف تولید و در نتیجه عدم‌النفع ناشی از کم شدن میزان فروش وارد می‌شود.

صنعت فولاد، قربانی چالش‌ انرژی

ایران یکی از ۱۰ کشور برتر در زمینه تولید فولاد در دنیا است. طبق آمارهای جهانی، تولید فولاد در کشور ۱٫۸ درصد نسبت به سال گذشته میلادی کاهش یافته و به ۲۸٫۵ میلیون تن در سال رسیده است. این در حالی است که از سال ۲۰۱۵ میلادی روند ایران در تولید فولاد صعودی بوده و این اولین سالی است که ایران دچار پسرفت در این عرصه شده است. یکی از دلایل این مقدار از کاهش تولید می‌تواند همین موضوع محدودیت‌های انرژی باشد.

همچنین ایران در ۵ ماهه اول سال ۲۰۲۲ با کاهش تولید به میزان حدود ۱۰٫۸ درصد در رتبه اول بین تولیدکنندگان فولاد در دنیا قرار دارد. البته در مجموع در ۷ ماهه ابتدایی سال میلادی جاری به خاطر کم شدن محدودیت‌های گاز و کم بودن محدودیت‌های برق و به علاوه فعال شدن پلنت‌هایی مانند فولاد سبا و افزایش تولید میزان در گروه فولاد مبارکه و برخی دیگر از تولیدکنندگان فولاد، ۳٫۷ درصد رشد را نسبت به مدت مشابه سال میلادی گذشته شاهد بوده‌ایم.

این موضوع نشان می‌دهد که اگر این محدودیت‌ها ادامه پیدا کند ممکن است کشورهای رقیب که رشد خوبی را در نتیجه افزایش بهره‌وری و انجام پروژه‌های توسعه‌ای داشته‌اند جایگاه ایران را تصاحب نموده و در نهایت کشورمان به رتبه‌ای پایین‌تر از رتبه کنونی تنزل پیدا کند. از طرف دیگر رشد تولید نسبت به مدت مشابه در ماه‌ها و سال گذشته با مدیریت بهتر محدودیت‌های انرژی از سوی دولت و تولیدکنندگان نشان از پتانسیل بالای صنعت فولاد کشور برای رسیدن به رتبه‌های بهتر است.

بحران‌های سیاسی در دنیا و فرصت پیش رو

نزاع بین روسیه و اوکراین باعث شده تا کشورهای اروپایی در زمینه تولید فولاد و سایر فلزات اساسی با بن‌بست روبرو شوند چرا که پاشنه آشیل این کشورها موضوع انرژی است که به از سوی روسیه محدود شده است. این یعنی هم به خاطر افزایش قیمت حامل‌های انرژی و هم به خاطر نبود انرژی به‌زودی بسیاری از کارخانه‌های تولید فولاد در قاره سبز به تعطیلی کشیده خواهد شد.

البته وضع بازارهای جهانی از جهت کاهش قیمت‌ محصولات فولادی، کاهش تقاضا، دامپینگ روسیه، قوانین محدودکننده برای استفاده از فولادهای با کربن بالا و… نیز در شرایط خوبی نیست و این موضوع مشکلات را تشدید می‌کند.

تبدیل چالش‌های جهانی به فرصت

با توجه به چالش‌های پیش روی فولادسازان دنیا، فرصت برای ورودی ایران به بازارهای جهانی بسیار آماده است. البته محدودیت‌های انرژی در ایران با سیاست‌گذاری درست قابل حل است و به همین خاطر با تغییر شرایط موجود و فراهم شدن بستر تولید، فولادسازان کشور می‌توانند با استفاده از ظرفیت‌های موجود، محصولات کیفی با ارزش افزوده بالا را وارد بازارهای جهانی کنند تا بازار تجربه متفاوتی نسبت به استفاده از فولاد تولید شده در ایران داشته باشد.

طراحی محصولات جدید و تولید محصولات با کیفیت متناسب با نیاز بازارهای بین‌المللی و استفاده از پتانسیل‌های تجاری موجود برای سفارش گرفتن از کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای می‌تواند کلید ورود صنعت فولاد کشور به بازارهای جهانی باشد.

دولت نیز باید تسهیل‌گری‌هایی که جزء مقدورات دولتی و حاکمیتی است این حرکت مهم صنعت فولاد که حاصل تلاش شبانه‌روزی کارکنان و مدیران این بخش از صنعت کشور بوده را پرشتاب کند تا با راه‌یابی فولاد کشور به بازارهای جهانی و ارزآوری برای کشور، اقتصاد کشور و معیشت مردم، شرایط بهتری را تجربه کند.

محمدجواد قائدی