وقایع صنعت  – سرمای زمستان هنوز از راه نرسیده اما همانند بسیاری از پاییزهای دیگر، امسال هم افزایش مصرف گاز خانگی، توجیهی برای مازوت‌سوز شدن صنایع و نیروگاه‌ها شده و صدای منتقدان را درآورده است. خبر یا همان شایعه گرانی سیمان که بی‌ارتباط با مازوت‌سوز شدن شرکت‌های تولیدکننده سیمان نبود، دیروز دست به دست و البته تکذیب شد؛ اما قبل از آن، دودهای بلندشده از نیروگاه شازند اراک واکنش‌ها را برانگیخته بود. اتفاقی که برخلاف اولی، شایعه نبود و «علی اکبر کریمی» نماینده اراک هم هفته گذشته، در تذکری شفاهی اعلام کرد: «استفاده از سوخت مازوت در نیروگاه شازند، نفس مردم روستاهای اطراف را به شماره انداخته است». در این میان البته زمزمه های استفاده از مازوت در نیروگاه اصفهان نیز جدی تر شده و قاسم زاده یک مقام محیط زیست آذربایجان شرقی هم از صدور مجوز استفاده از مازوت در نیروگاه تبریز خبر داده است. پیشتر نیز یک مقام نیروگاه توس مشهد از دریافت مجوز استفاده از مازوت در این نیروگاه خبر داد تا خاطره تلخ زمستان سال گذشته برای مشهدی ها تازه شود.

واکاوی تبدیل گاز به مازوت

تمامی کارشناسان و متخصصان حوزه محیط زیست، تاثیر قطعی مصرف مازوت در افزایش آلودگی هوا را تایید کرده‌اند، اما این‌که چرا همچنان این اتفاق در کشور رخ می‌دهد، نیازمند بررسی آمارهایی است که خبرگزاری دولت منتشر کرده است: «روزانه ۸۵۰ تا ۸۷۰ میلیون متر مکعب گاز در بخش‌های مختلف خانگی، تجاری و صنعتی مصرف می‌شود که در نیمه دوم سال و با سرد شدن هوا، مصرف روزانه در بخش خانگی بیش از ۱۰۰ میلیون متر مکعب افزایش می‌یابد و باید از بخش صنعت کم شود تا اختلالی در تامین برق بخش‌های مختلف مانند خانگی، بیمارستان‌ها و برخی صنایع ایجاد نشود. بنابراین نیروگاه‌ها به‌ناچار به سمت مصرف سوخت دوم یعنی گازوئیل یا مازوت می‌روند و گاهی هم تلفیق گاز و مازوت مصرف می‌کنند».

شرکت گاز: لازم باشد قطع می کنیم

واضح است که فعالیت نیروگاه‌های تولیدکننده برق کشور نباید متوقف شود و کاملا شفاف است که این نیروگاه‌ها نیاز به سوخت دارند. وقتی هم گاز مورد نیاز آن‌ها تامین نشود، راهی به جز مازوت سوزاندن برایشان باقی نمی‌ماند. وزارت نیرو هم بارها مدعی شده است که تمایلی به استفاده از مازوت ندارد و این تغییر سوخت برایش خسارت‌زاست، اما وقتی گازی برای سوزاندن در اختیارشان نباشد، راهی جز مازوت‌سوزی ندارند. قطع شدن گاز نیروگاه‌ها و حتی صنایع را «محمدرضا جولایی» مدیر دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران هم در گفت‌و‌گو با ایسنا تایید کرده و گفته است: «در صورت عدم کاهش مصرف گاز خانگی و تجاری، احتمال قطع گاز صنایع و اعمال محدودیت بیشتر برای نیروگاه‌های کشور وجود دارد».

مازوت سوزی در پتروشیمی ها

اما حالا در کنار آمارهایی که از مصرف مازوت در نیروگاه‌ها منتشر می‌شود، اتفاق نگران‌کننده جدید را «وحید حاجی پور» سردبیر پایگاه خبری میز نفت منتشر کرده و نوشته است: «پس از آغاز مازوت‌سوزی در چند نیروگاه و تشدید آلودگی هوا، حالا گاز پتروشیمی‌ ها هم در حال قطع شدن است».

افشای یک نامه جنجالی

این اتفاق بعید و عجیب هم نیست، چراکه هفته گذشته محمدحسن آصفری نماینده مردم اراک هم در صحن علنی مجلس از یک نامه جنجالی سخن گفت که پشت پرده داستان را روشن می‌کند؛ به گفته او «وزارت نفت دایم در حال مازوت سوزاندن است و برایشان تابستان و زمستان ندارد؛ البته ما به عنوان نماینده مجلس کوتاه نمی‌آییم و اجازه نمی‌دهیم اوضاع به این صورت باشد و به این اقدام وزیر اعتراض جدی داریم. با نامه‌ای که وزارت نفت به شورای عالی امنیت ملی نوشته است، اجازه داده شده تا نیروگاه‌ها در کنار شهر از سوخت مازوت استفاده کنند. در حالی که به شدت در آلودگی هوا تاثیرگذار است و مردم را با مشکل مواجه می‌کند».

غیراستاندارد بودن ۵۷ درصد بنزین های توزیعی

درست است؛ ما هم می‌دانیم مازوت‌سوزی تنها عامل آلودگی هوا نیست و دلایل دیگری مانند خودروهای فرسوده و سوخت غیراستاندارد هم دارد. مصداقش هم صحبت‌های چند روز قبل رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم با خبرآنلاین که گفت «توزیع سوخت در سراسر کشور منطبق بر استاندارد نیست و حدود ۴۳ درصد بنزین توزیعی در کشور استاندارد است». این یعنی ۵۷ درصد بنزین تولیدی در کشور، به دلایلی که حتما تحریم هم یکی از آن‌هاست، استاندارد لازم را ندارد و قطعا در افزایش آلودگی هوا موثر است.

معاون رئیس جمهور: مازوت سوزی باعث اعتمادسوزی می شود

با این حال نمی‌شود نقش مازوت‌سوزی و ضرورت حذف آن را نادیده گرفت؛ معضلی که سال‌هاست، هم ریه‌های مردم را سوزانده است، هم اعتماد آن‌ها را. این یک هشدار است که علی سلاجقه معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست هم آن را مطرح کرده و گفته است: «مازوت سوزی باعث اعتمادسوزی در جامعه می‌شود». اوبا اشاره به کاهش مازوت سوزی در سال جاری این وعده را هم داده است که با همکاری وزارت نفت، امسال خیلی از مازوت‌سوزی‌ها در کشور تمام شود. طبق اعلام سازمان محیط زیست، در این زمینه جلسات مشترکی هم با وزارت نفت، سازمان بازرسی و نمایندگان تمام پالایشگاه‌های کشور برگزار و مقرر شده تا سال ۱۴۰۳ مصرف مازوت در تمامی نیروگاه‌های مازوت‌سوز حذف شود یا میزان گوگرد در مازوت مصرفی به زیر یک درصد برسد که سوختی باکیفیت‌تر، با آلایندگی بسیار کمتر است. البته این وعده برای مردم و رسانه‌ها موضوع جدیدی نیست و به خاطر داریم که درست ۸ سال قبل، در ۱۳ آذر سال ۱۳۹۳، پایگاه اطلاع‌رسانی دولت این خبر را منتشر کرد که «استفاده از مازوت در پتروشیمی‌ها و نیروگاه‌ها تا سال آینده متوقف می‌شود»؛ وعده‌ای که تا به امروز محقق نشده و حالا هم تاریخ تحقق آن به ۱۴۰۳ موکول شده است.

مشکلی غیرقابل قبول برای دومین دارنده ذخایر گازی جهان

کاهش مصرف گاز در بخش خانگی و همراهی مردم برای قطع نشدن گاز نیروگاه‌ها و صنایع حتما مهم و ضروری است، اما به نظر می‌رسد قبل از آن، ضرورت‌ها و وعده‌هایی هم وجود دارد که مسئولان باید به آن توجه کنند و نسبت به آن پاسخگو باشند. «فرزین سوادکوهی»، کارشناس حوزه نفت و انرژی، در این باره می‌گوید: ما دومین کشور دارای بیشترین ذخایر گازی جهان هستیم و اگر برنامه‌ریزی درستی داشته باشیم، حتما می‌توانیم جلوی مشکل کمبود گاز در زمستان و اتفاقاتی مانند مازوت‌سوزی اجباری را بگیریم.

وی می افزاید: هم‌اکنون تقریبا تمامی گاز تولیدی در کشور را خودمان مصرف می‌کنیم و میزان صادرات گازی ما زیر یک درصد است که اصلا عدد قابل توجهی به حساب نمی‌آید. به گفته او، توسعه میدان‌های گازی، به ویژه پارس جنوبی یکی از راهکارهای اصلی برای حل مشکل کمبود گاز در فصول سرد سال است که البته اجرای این پروژه به دلیل پیچیدگی‌های فنی، نیازمند همکاری با شرکت‌های بین‌المللی است و باید امکان آن فراهم شود.

سوادکوهی ادامه می‌دهد: واردات گاز از کشوری مانند ترکمنستان، که به نظر می‌رسد اکنون نیز در دستورکار وزارت نفت قرار گرفته، راهکار دیگری است که از یک طرف برای ما به عنوان کشور ثروتمند از نظر ذخایر گازی جهان دردآور است و از طرف دیگر، فقط می‌تواند راهکاری مقطعی باشد و اطمینانی به تداوم آن در سال‌های بعد وجود نخواهد داشت.