وقایع صنعت  – به رسم و قانون سه سال گذشته محدودیت های فولادسازان در زمینه برق معمولا از ۲۰ خرداد ماه آغاز شده و تا ۲۰ مهرماه نیز ادامه خواهد داشت. در سویی دیگر و ابلاغیه ای که برای مصرف برق عنوان شده، فولادسازان را به سه گزینه وادار کرده اند(پیشنهاد اول: یک ماه تعطیل کنند و ۹۰ درصد کاهش بار داشته باشند. پیشنهاد دوم: دو ماه شیفتی کار کنند و هر ماه ۶۰ درصد کاهش بار داشته باشند و پیشنهاد سوم: سه ماه شیفتی کار کنند و هر ماه ۳۰ درصد کاهش بار داشته باشند) که این اتفاق هر ساله بخش قابل توجهی از میزان تولید این شرکت ها را کاهش می دهد، بنابراین فولادسازان باید در بلندمدت به دنبال راهکارهای دیگر تامین انرژی خود باشند.

در سویی دیگر فولادسازان مطرح جهان به دنبال جایگزین کردن منابع تجدیدپذیر به جای سوخت های فسیلی بوده و شرکت های بزرگ در پی این موضوع هستند که به سمت تولید فولاد با انرژی خورشیدی بروند. طی سال های آتی، در سطح جهان چنین به نظر می رسد که پیشرفت های فناوری چنان پیش خواهد رفت که انرژی خورشیدی حتی ارزان تر از سایر منابع تولید انرژی تمام شود. در این راستا حتی عنوان شده که تا سال ۲۰۳۰ میلادی، خورشید به مهم ترین منبع انرژی برای تولید برق در بخش بزرگی از جهان تبدیل می شود که البته این امر به نوبه خود تاثیر مثبتی بر محیط زیست و تغییرات آب و هوایی نیز خواهد داشت.

اما باتوجه به اینکه هم اکنون کمبود زیرساخت های مورد نیاز صنعت فولاد به خصوص در زمینه گاز و برق تولید را در شرکت‌های فولادی کشور تحت تاثیر قرار داده و روند آن را کاهشی کرده است، بعضاَ در محافل مختلف عنوان می شود که این شرکت ها برای اینکه تولید پایدار داشته باشند می توانند به سمت نیروگاه سازی بروند. همچنین اکثر کارشناسان بر این باورند که ساخت نیروگاه در شرایط فعلی و حداقل طی چند سال آینده کاری محال است که به برخی از دلایل آن می پردازیم.

اول: تاسیس و بهره ‌برداری از یک نیروگاه برقی نیازمند تخصص و دانش فنی مربوط به صنعت برق است. فولادسازان ایران اصل فعالیت خود را در زمینه تولید فولاد دارند و ممکن است نداشتن تخصص و تجربه کافی در زمینه تولید برق باعث شود که این شرکت ‌ها ترجیح دهند تمرکز خود را بر روی فعالیت اصلی خود یعنی تولید فولاد داشته باشند.

دوم: احداث یک نیروگاه برقی نیاز به سرمایه‌گذاری عظیمی دارد. فولادسازان ممکن است ترجیح دهند سرمایه‌گذاری خود را در توسعه و بهبود فرآیندهای تولید فولاد و تکنولوژی‌های مرتبط با آن صرف کنند. بنابراین، این شرکت‌ها ممکن است ترجیح دهند از منابع خارجی برای تأمین برق خود استفاده کنند تا هزینه‌ های سرمایه‌گذاری در نیروگاه برقی را کاهش دهند.

سوم: یکی از عوامل مهم در تاسیس نیروگاه برقی، تأمین سوخت مورد نیاز است. برخی نیروگاه‌ها از سوخت ‌های فسیلی مانند گاز طبیعی یا زغال سنگ استفاده می‌کنند، که تأمین این سوخت ‌ها برای یک فولادساز ممکن است با چالش‌هایی همراه باشد. از طرف دیگر، تأمین سوخت ‌های تجدیدپذیر مانند باد یا خورشید و… نیاز به زیرساخت‌ها و منابع مناسب دارد که ممکن است در دسترس نباشد (در صنعت فولاد نیروگاه حرارتی به صرفه تر است و تولید هر مگاوات آن ۵۰۰ دلار هزینه دارد که برای تولید ۱۰۰ مگاوات برق به ۵۰ میلیون دلار هزینه نیاز است. بعد از نیروگاه حرارتی، نیروگاه خورشیدی می تواند به صرفه باشد که تولید هر مگاوات آن به ۶۰۰ تا ۷۵۰ دلار سرمایه نیاز دارد. نیروگاه های بادی بیشترین میزان سرمایه بری را دارند که هر مگاوات آن به هزار دلار نیاز دارد. البته در نیروگاه های بادی، منطقه جغرافیایی و فناوری موردنیاز از اهمیت خاص برخوردار است).

چهارم:  احداث نیروگاه برقی نیازمند زیرساخت‌ های مناسب شامل خطوط انتقال برق، تأمین آب، فضا، و اتصال به شبکه برق است. اگر زیرساخت‌های لازم برای احداث نیروگاه برقی در محدوده فعالیت فولادسازان فراهم نباشد یا هزینه بالایی برای ایجاد آنها داشته باشد، آنها ممکن است از تاسیس نیروگاه برقی خودداری کنند. و مواردی دیگر که معمولاً در رسانه ها، همایش ها و … به آن پرداخته شده است.

در پایان اینکه هرچند در نگاه بلند مدت می توان با ایجاد نیروگاه های مختلف انرژی واحدهای فولادسازی را تامین کرد، اما فراتر از ایجاد نیروگاه ها باید به موضوع کارآیی و بهینه سازی مصرف انرژی(۱) در خود واحدهای فولادسازی نیز توجه کرد؛ چراکه انرژی بخش قابل توجهی از هزینه تولید فولاد (بین۲۰ تا ۴۰ درصد) را تشکیل می دهد؛ از این رو بهبود در بهره وری انرژی علاوه بر اینکه سبب کاهش مصرف می شود، به کاهش هزینه های تولید و در نتیجه افزایش رقابت پذیری می انجامد.

 (۱) بهینه‌سازی مصرف انرژی در صنعت فولادسازی یک فرآیند چندگانه و شامل یک سری روش‌ها و استراتژی‌ ها است. این موارد شامل بازبینی و بهبود فرآیندها، استفاده از تجهیزات پیشرفته، مدیریت انرژی، بازیافت و استفاده مجدد از انرژی، آموزش کارکنان، استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر، استفاده از سیستم‌های کنترل و مانیتورینگ، و همکاری با سازمان‌ها و مراجع مشاوره می‌شود.