وقایع صنعت – روزگاری قصد داشتیم به مرکزی برای تبادل انرژی از غرب تا شرق جهان تبدیل شویم تا علاوه بر تامین نیازهای ایران، از مسیر این تبادلات درآمد هم کسب کنیم. اما با گذشت سال‌ها هنوز خطوط انتقالی که لازم داشتیم، تکمیل نشده است. اگر این برنامه محقق می‌شد، با توجه به اختلاف ساعت بین ایران با کشورهای شمالی، می‌توانستیم در زمان اوج مصرف به جای ایجاد زیرساخت‌، برق وارد کنیم و در سایر ساعات برق مازاد را به دیگر کشورهای متقاضی صادر کنیم.

چه مسایلی مانع تشکیل هاب انرژی شد؟

علیرضا اسدی، پژوهشگر پژوهشگاه نیرو درباره مشکلات پیش روی ایجاد هاب انرژی اظهار داشت: در هاب انرژی، یک بخش موضوع زیرساخت فنی بود که این شاید اکنون ۵۰ درصد مشکل ما و شاید هم کمتر باشد. بیشتر از آن موضوع ساز و کارهای همکاری بین کشورها است.

وی افزود: برای تبدیل شدن به هاب انرژی یک بازار منطقه‌ای نیاز است، چون اگر بخواهیم تبادل الکتریکی به صورت پایدار انجام دهیم، یک نظامی می‌خواهد که کشورها با آن مدل کار کنند.

اسدی ادامه داد: قرار بود که در زمان وزارت حمید چیت چیان یک دبیرخانه‌ای شکل بگیرد که شبیه هیات تنظیم بازار ایران است که مراودات برق را داخل شبکه ایران رگولاتوری می‌کند و مقررات‌گذاری می‌کند‌. این ساختار امکان مبادله برق را فراهم می‌کند.

این مقام مسئول بیان کرد: چیزی شبیه این باید بین ایران با کشورهای حاشیه خلیج فارس و اروپا ایجاد می‌شد تا امکان تبادلات انرژی فراهم شود و سرمایه‌گذاران وارد این حوزه شوند.

تبادلات پراکنده با قراردادهای دوجانبه

در حال حاضر اگرچه تبادلات برقی بین ایران با برخی کشورهای همسایه از جمله ترکیه، ترکمنستان و عراق وجود دارد اما این تبادلات در راستای قراردادهای دو جانبه بین کشورها است.

مشکل قراردادهای دوجانبه بین کشورها آن است که این مبادلات تحت تاثیر فضای سیاسی است و در واقع اولویت‌های سیاسی به جای اقتصاد درباره تبادلات انرژی تصمیم می‌گیرند.

در شرایطی که پای سرمایه‌گذاران به پروژه‌ای باز نشود، اقتصاد به دست فراموشی سپرده می‌شود و آن همکاری پایدار نیست.

انزوای ایران

در حال حاضر ایران در یک انزوایی قرار گرفته است. کشورهای دیگر توانسته‌اند بدون مشارکت ایران، تبادلات انرژی انجام دهند و وابستگی یا تراکنش انرژی و مالی‌شان را با ما به حداقل برسانند.

به این ترتیب کشورمان ناچار است برای دو ماه پرمصرف نیروگاه‌های زیادی ایجاد کند که در ۱۰ ماه دیگر سال بدون استفاده باقی می‌مانند و قادر نخواهد بود از این زیرساخت‌ها برای کشور درآمد ایجاد کند.