زیان ۲۰ میلیارد دلاری پتروشیمی از خام‌فروشی
وقایع صنعت – تولید محصولات پتروشیمی کشور در سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته و طبق آمارها، این میزان به ۸۰ میلیون تن در سال رسیده است. با این حال، درآمد کل حاصل از فروش داخلی و صادراتی این محصولات ۲۴ میلیارد دلار اعلام شده است؛ رقمی که با وجود افزایش تولید، کمتر از حد انتظار به نظر می‌رسد.
راهکارهای کلیدی عبور از بحران خام‌فروشی در صنعت پتروشیمی ایران:
سرمایه‌گذاری در صنایع پایین‌دستی: این مهم‌ترین راهکار است. باید به جای صادرات مواد اولیه، بر تولید محصولات با ارزش افزوده بالا مانند پلیمرهای پیشرفته، مواد نانوپلیمری، و محصولات شیمیایی تخصصی تمرکز شود. این نیازمند برنامه‌ریزی بلندمدت، جذب سرمایه‌گذاری (داخلی و خارجی)، و انتقال تکنولوژی است.
افزایش بهره‌وری و به‌روزرسانی تکنولوژی: ارتقاء تکنولوژی تولید، اتوماسیون، و بهبود فرآیندها می‌تواند هزینه تولید را کاهش داده و رقابتی‌تر شدن محصولات را تضمین کند.
تنوع‌بخشی به بازارهای صادراتی: وابستگی به بازارهای خاص می‌تواند خطرناک باشد. یافتن بازارهای جدید در کشورهای نوظهور و توسعه‌ی روابط تجاری با آن‌ها می‌تواند درآمدهای ارزی را تضمین کند. این نیازمند تحقیقات بازار، دیپلماسی اقتصادی قوی و توسعه‌ی زیرساخت‌های لجستیکی است.
جذب سرمایه‌گذاری خارجی و انتقال تکنولوژی: سرمایه‌گذاران خارجی می‌توانند سرمایه، تکنولوژی و دانش فنی مورد نیاز را وارد کنند. ایجاد محیطی امن و جذاب برای سرمایه‌گذاری خارجی، با ارائه مشوق‌های مناسب و تضمین امنیت سرمایه‌گذاری، بسیار ضروری است.
اصلاح سیاست‌های صادراتی: حمایت از صادرات مواد خام باید کاهش یابد و به جای آن، مشوق‌ها و تسهیلات ویژه برای صادرات محصولات با ارزش افزوده بالا ارائه شود. این شامل حذف موانع اداری، ارائه یارانه‌های هدفمند و حمایت از صادرات از طریق دیپلماسی تجاری می‌شود.
مدیریت منابع انرژی: وابستگی به گاز ارزان، اگرچه در کوتاه مدت به سودآوری کمک می‌کند، در بلندمدت می‌تواند مانع از توسعه‌ی صنایع پایین‌دستی شود. بررسی قیمت‌گذاری گاز و مدیریت منابع انرژی، به گونه‌ای که هم به توسعه‌ی صنایع پایین‌دستی کمک کند و هم منافع ملی را تامین نماید، ضروری است.
به طور خلاصه، عبور از بحران خام‌فروشی نیازمند یک برنامه‌ی جامع و بلندمدت است که شامل اصلاحات ساختاری، سرمایه‌گذاری در صنایع پایین‌دستی، بهبود تکنولوژی، تنوع‌بخشی به بازارهای صادراتی، و جذب سرمایه‌گذاری خارجی است. بدون این تغییرات، صنعت پتروشیمی ایران پتانسیل عظیم خود را برای توسعه و ایجاد ارزش افزوده به طور کامل محقق نخواهد کرد.
