وقایع صنعت – نام خوزستان که به میان می آید، نمی شود از نام نیشکر به عنوان یکی از ظرفیت های مهم و تاثیرگذار بر اقتصاد، اشتغال، عمران و این چند سال اخیر برنامه های مهمی همچون جشنواره های فرهنگی و ورزشی، ادبی و مطبوعاتی و غذاهای سنتی و … گذشت.

نامی که عجین شده است با گوشت و پوست و استخوان چند ده هزار نفر شاغل در این شرکت و البته چند میلیون نفری که در شهرهای مختلف استان در جوار این گیاه ارزشمند و به قولی گیاه ۷۰ کاربرد که هر کدامشان می تواند بخش قابل توجه ای از نیازهای کاربردی کشور را مرتفع نماید.

۳۵ کیلومتر از اهواز به سمت آبادان جاده را که می پیمایی به شرکت کشت و صنعت دعبل خزاعی می رسی که بخش قابل توجه ای از صنایع جانبی صنعت نیشکر را در خود جای داده است و البته یکی از مهمترین شرکت هایی که در آن نقش مهمی در فعالیت های درمانی، اقتصادی و اشتغالزایی دارد شرکت خمیرمایه و الکل رازی می باشد که تولیدات مهمی را از قبل صنایع جانبی نیشکر تقدیم استان و کشور می کند.

از خط های تولید فعال و یا برنامه ریزی شده برای فعالیت در آینده می توان به تولید الکل، خمیرمایه، اتانول طبی ۹۶ درصد، گاز بایو دی اکسید کربن، یخ خشک، ملاس، ویناس و … اشاره داشت.

اما موضوع مهمی که باعث شد خبرنگار ما تصمیم بر تهیه گزارش از این شرکت بگیرد، همکاری نیشکر با شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب در خصوص تولید نفت با صرف هزینه و وقت کمتر بود، همچنین اینکه این محصول تحریمی با تلاش های صورت گرفته و همکاری فی مابین صنعت نیشکر و صنعت نفتس از ۴۵ سال و برای اولین برای تولید و جایگزین محصول گرانی به نام نیتروژن می شود.

خط تولید گاز بایو دی اکسید کرین که حاصل استحصال و جمع آوری گاز co2 می باشد با ارزش غذایی در راستای دستیابی به صنعت سبز و تکمیل زنجیره ارزش نیشکر با هدف اجرای ماده ۱۲ پروتکل کیوتو و کاهش انتشار گازهای گلخانه ای و مکانیسم توسعه پاک، جهت جلوگیری از گرمایش جهانی و به حداقل رسانی گازهای آلاینده زیست محیطی در اوایل تابستان سال ۱۳۹۸ به بهره برداری رسید.

محصول با ارزش فوق از فرآیند تخمیر استحصال می شود و بدین لحاظ در رده گرید غذایی قرار می گیرد که در صنایع غذایی به ویژه تولید نوشیدنی های گاز دار کاربرد فراوان دارد، همچنین اینکه گاز دی اکسید کربین یکی از محصولات جانبی کارخانجات تولید الکل بیولوژیکی و خمیرمایه به حساب می آید و این خط با بهره گیری از دانش و تکنولوژی روز دنیا و با ظرفیت اسمی سالیانه ۷ هزاز و ۵۰۰ تن، محصول خود را به بازار عرضه می کند.

از کاربردهای این محصول با ارزش می توان به تولید انواع نوشابه ها و آب گازدار، رنگبری در صنایع قند و شکر، به عنوان یخ خشک در صنایع شیمیایی برای تولید اوره، کربنات و بنی کربنات و سدیم سیلیکات، در حمل و نقل مواد غذایی به صورت منجمد و تازه ، در صنایع ریخته گری و قالب گیری فلزات، استفاده در آتشنشانی و اطفاء حریق و این اوخر در صنعت نفت اشاره داشت.

اما با عملی‌شدن توافق فی مابین صنعت نفت و نیشکر عملیات آماده‌سازی مخازن و خطوط لوله کاهش می‌یابد و به طور مثال زمان (Purging) مخازن با استفاده از Bio CO۲ به یک‌پنجم زمان معمول کاهش می‌یابد، علاوه بر این، از دیگر فواید و نتایج این همکاری می توان به کاهش قیمت تمام شده نفت اشاره داشت، به‌طوری‌که ارزش ریالی «Bio CO۲»، یک‌ششم نیتروژن در هر کیلوگرم برآورد می‌شود، همچنین باید یادآور شد که طبق توافق، مقرر شده است که قبل از شروع عملیات رسوب‌زدایی مخازن ذخیره (مخازن سقف ثابت) در صنایع نفت، گاز بیو دی‌اکسیدکربن به درون مخزن تزریق شود تا از بروز خطرات احتمالی مربوط به انفجار به علت وجود اکسیژن جلوگیری شود.

پرژینگ یا پاک‌سازی به تخلیه محتویات یک مخزن و جایگزینی آن با ماده یا گاز بی‌اثر با خلوص بالا اطلاق می‌شود. سرعت عمل، عدم واکنش‌پذیری به گازهای محیطی، خلوص بالا، ایمنی بالا و سهولت کار با آن از ویژگی‌ها و امتیازات گازکربنیک مایع نسبت به نیتروژن است.

از مقدمه فوق که عبور کنیم اما گفتگوی ما با مسعود کاشی مدیر تولید کارخانه الکل و گاز کربنیک شرکت رازی حاوی نکات ارزشمندی است، برای رسیدن به مهندس کاشی از کنار مخازن سر به فلک کشیده ساخت اتریش عبور می کنیم که بعد وی در رابطه با آنها می گوید اتریشی ها در هر کشوری این مخازن را برپا کردند، همان جا هم ماندگار شدند، اما در شرکت الکل رازی کار به جایی رسیده است که اتریشی ها بخشی از فعالیت های امروز خودشان را از ما الگو گرفته اند و در پروژه های جدیدشان نام ما بر زبان ها و قراردادهایشان جاری می شود و این برای ما افتخاری بزرگ به شمار می رود.

کاشی می گوید: کارخانه الکل از ۴ بخش اصلی تشکیل شده که بخش اول دریافت مواد اولیه است که عمده مواد اولیه ما را ملاس کارخانجات نیشکر تشکیل می دهد و این ماده یکی از دورریزهای کارخانجات شکری بوده است، در بخش دوم باید به تجهیزات اشاره داشت، بخش سوم تقطیر و بخش چهارم ذخیره و بارگیری است.

مدیر تولید کارخانه گاز کربنیک شرکت الکل رازی اضافه کرد: ملاسی که وارد کارخانه می شود پس از انجام اقدامات اولیه در انتهای فرایند تخمیر به درصد الکلی ۹٫۵ تا ۱۰ می رسد که این مایع الکلی به بخش تقطیر ارسال و با هدف جداسازی الکل طبی یا اتانول ۹۶ درصد ارتقاء می یابد، همچنین در فرآیند تخمیر که توسط مخمر ساکارو مایسیز انجام می شود گاز دی اکسید کرین از نتیجه تنفس سلول های مخمر تولید می‌شود و این گاز دارای مشتریان خاص و مهمی چه در ایران و چه در کشورهای همسایه در صنایع مختلفی از جمله صنعت نفت، صنایع غذایی و دارویی و جراحی و آتش نشانی و … است و این مهم با هدف کاهش گازهای آلاینده انجام ولی به کالایی ارزشمند تبدیل شد.

وی ادامه داد: در حال حاضر کشورهای همسایه از جمله عراق مهمترین خریدار این گاز است و بخش عمده ای از این گاز صادر و بخشی دیگر هم به دو شرکت نفتی مارون و کارون عرضه می شود.

کاشی تصریح کرد: یکی دیگر از محصولاتی که از قبل این گاز تولید می شود ، یخ خشک است که در بخش های مختلف نگهداری مواد غذایی فساد پذیر مانند ماهی و گوشت و داروهای مهم که نیاز به نقطه انجماد مناسب دارند استفاده می شود و بعضا این محصول دمای ۷۰ درجه منفی را به ما می دهد.

وی گفت: این آمادگی در شرکت ما وجود دارد که بتوانیم تمامی نیاز مناطق نفتخیز جنوب را در خصوص گاز فوق تامین کنیم و قطعا در صورت توجه به صنعت فوق ، ضمن بی اثر کردن تحریم ها، محصولی قابل دسترس، ارزان تر و با کیفیت تر در اختیار صنعت نفت و سایر صنایعی که به این مهم نیاز دارند قرار می گیرد.