راز جزیره یخی؛ چرا همه رؤسای جمهور آمریکا میخواستند گرینلند را بخرند و شکست خوردند؟

وقایع صنعت – گاهی تاریخ با خودش شوخیهای عجیبی میکند. گرینلند، جزیرهای که روزگاری حتی نامش برای بسیاری ناشناخته بود، حالا به کابوس مشترک رؤسایجمهور آمریکا تبدیل شده است. از اندرو جانسون گرفته تا هری ترومن و حالا دونالد ترامپ، همه به نوعی رویای ضمیمه کردن این سرزمین یخی به نقشه آمریکا را در سر پروراندهاند. اما هر بار، ماجرا به دیواری از سیاست و مقاومت خورده است.
آغاز طمع آمریکایی: ۱۸۶۷، پس از خرید آلاسکا
همه چیز از سال ۱۸۶۷ شروع شد. زمانی که ایالات متحده موفق شد آلاسکا را از روسیه بخرد، نگاهها به گرینلند چرخید. دولت اندرو جانسون به این نتیجه رسید که کنترل بر گرینلند و ایسلند به معنای تکمیل زنجیره امنیتی شمالی آمریکاست.
اما چرا خرید انجام نشد؟ دانمارک در آن زمان گرینلند را بخشی جداییناپذیر از امپراتوری خود میدانست. آمریکا هم درگیر بازسازی داخلی پس از جنگهای داخلی بود و گرینلند اولویت فوری نشد.
دومین حمله: پیشنهاد رسمی هری ترومن(۱۹۴۶)
پس از جنگ جهانی دوم، ماجرای گرینلند دوباره داغ شد. هری ترومن در سال ۱۹۴۶ رسماً به دانمارک پیشنهاد خرید گرینلند را به قیمت ۱۰۰ میلیون دلار نقدی داد.
دلیل این پیشنهاد:
نگرانی از نفوذ شوروی در قطب شمال. اهمیت گرینلند بهعنوان خط مقدم دفاع هوایی در جنگ سرد. اما چرا شکست خورد؟ دانمارک به شدت مخالف بود و این پیشنهاد را تحقیرآمیز تلقی کرد. جنگ سرد بهگونهای پیش رفت که آمریکا با اجاره پایگاههای نظامی(مانند Thule Air Base) نیازهایش را بدون خرید مستقیم رفع کرد.
ترامپ و جنجال ۲۰۱۹: بازگشت یک رویا
در ۲۰۱۹، دونالد ترامپ دوباره بحث خرید گرینلند را به میان کشید. این بار اما فضا متفاوت بود:
چین و روسیه با جدیت به دنبال نفوذ در منابع طبیعی و مسیرهای دریایی قطب شمال بودند. ترامپ بهعنوان یک معاملهگر املاک به گرینلند نگاه میکرد: «یک دارایی باارزش که دارد به رقیبان میرسد.» باز هم دانمارک مخالفت کرد. نخستوزیر دانمارک ایده ترامپ را “مضحک” خواند و اروپا پشت سر او ایستاد.
ترامپ در واکنش سفرش به دانمارک را لغو کرد اما پیغام را فرستاده بود: آمریکا از قطب شمال عقب نمینشیند.
اما ۲۰۲۵؛ این بار ماجرا جدیتر است
در دور دوم ریاستجمهوریاش، ترامپ با کارتهای بیشتری به میدان آمده: چین بهسرعت در معادن گرینلند سرمایهگذاری کرده. روسیه بهدنبال تثبیت مسیرهای تجاری شمالی است. اروپا گرفتار بحرانهای انرژی بهدنبال شرکای جدید است.
ترامپ اما دیگر سراغ پیشنهاد نقدی نرفته؛ او اکنون بر روی سناریوهای پیچیدهتر بازی میکند:
توافقات مستقیم با دولت محلی گرینلند(دور زدن دانمارک). فشار اقتصادی و تعرفهای بر دانمارک. حتی حمایت غیررسمی از استقلال گرینلند بهعنوان برگ برنده چانهزنی.
چرایی اصرار آمریکا(و ترامپ) بر گرینلند؟
هژمونی ژئوپلیتیک: گرینلند کلید کنترل مسیرهای تجاری قطب شمال و منابع حیاتی است.
نظریه بازیها: حضور آمریکا در گرینلند، چین و روسیه را در منطقه به عقب میراند.
امنیت ملی: پایگاههای نظامی در گرینلند بخشی از سیستم دفاع موشکی آمریکاست.
قدرتنمایی در رقابت قدرتهای بزرگ: برای ترامپ، گرینلند نماد بازگشت آمریکا به صحنه جهانی است.
نتیجهگیری: گرینلند هنوز تمام نشده
تاریخ نشان داده که آمریکا هیچگاه از ایده گرینلند دست نکشیده است. از ۱۸۶۷ تا ۲۰۲۵، این رؤیا بارها زنده شده و هر بار با شکل و شمایل جدیدی بازگشته. اما این بار، با ترکیب چین، روسیه، بحران اقلیم و رقابت هژمونیک، پرونده گرینلند داغتر از همیشه است.
دونالد ترامپ شاید سومین رئیسجمهوری باشد که رسماً خواهان خرید گرینلند شده، اما او اولین کسی است که این بازی را با تمام ابزارهای قدرت در دنیای قرن ۲۱ ادامه میدهد.
این بار دیگر یک معامله املاک ساده در کار نیست. این بار، قطب شمال میدان اصلی تقابل آینده قدرتهاست. گرینلند، این جزیره یخزده و خاموش، شاید بهزودی دوباره به داغترین نقطه روی نقشه ژئوپلیتیک جهان تبدیل شود.