بازگشت ترامپ و رقص شمشیر دوم در ریاض؛ خاورمیانه در آستانه تئاتر قدرتی تازه

وقایع صنعت – مقدمه: خاورمیانه نفسش را حبس کرده است: این بار که دونالد ترامپ، رئیسجمهور بازگشته آمریکا پایش را بر فرش قرمز ریاض میگذارد، هیچکس این صحنه را یک سفر عادی تلقی نمیکند. تجربه دور نخست ریاستجمهوری او به همه آموخته که پشت لبخندهای پرزرقوبرق و شمشیرهای آذینشده سعودی، بازیهای پیچیدهتری در جریان است. ترامپ آمده تا فصل تازهای از دیپلماسی معاملهگر خود را در خاورمیانه آغاز کند؛ فصلی که اهدافش دیگر فقط فروش تسلیحات یا نمایش قدرت نیست.
پرده اول: چرا باز هم عربستان؟ چرا باز هم ترامپ؟ در دور دوم حضور ترامپ در کاخ سفید، چالشها تغییر کردهاند اما اولویتها همانند گذشته باقی ماندهاند: مهار ایران، حمایت بیقید و شرط از اسرائیل، و احیای محورهای سنتی قدرت در خاورمیانه. اما این بار ترامپ با واقعیتهایی تازه مواجه است: ائتلافهای جدید میان عربستان و چین، نزدیکی محتاطانه سعودیها به ایران، و رقابت شدید با روسیه در پروندههای منطقهای. هم سعودیها و هم ترامپ به این دیدار نیاز دارند؛ سعودیها برای حفظ موقعیت استراتژیک خود میان واشنگتن و پکن، و ترامپ برای ارسال یک پیام صریح به جهان: آمریکا بازگشته، با همان چکبوکها و همان زبان تند و تیز.
پرده دوم: رقص شمشیر ۲۰۲۵؛ نمایش یا میدان جنگ اقتصادی؟ همه منتظرند تا دوباره صحنه مشهور رقص شمشیر ترامپ با شیوخ عرب تکرار شود. اما این بار در پشت آن، معاملات بزرگتر و حساستری در جریان است: قراردادهای تسلیحاتی گسترده با فناوریهای نوین پهپادی و هوش مصنوعی، ایجاد بلوک اقتصادی-امنیتی برای مقابله با نفوذ چین در منطقه، و حتی مذاکرات پشتپرده درباره آینده انرژیهای فسیلی و انتقال هیدروژن سبز. ترامپ دیگر فقط به دنبال “معامله” نیست، بلکه آمده تا نقشه جدیدی برای قدرت در خاورمیانه بکشد.
پرده سوم: واکنش بازیگران و آتش زیر خاکستر: ایران، با چشمی به ریاض و چشمی دیگر به مسقط و پکن، تحولات را با دقت دنبال میکند. ترامپ در دور نخست با خروج از برجام راه را برای تقابل گشوده بود، اما اکنون فضای منطقه پیچیدهتر است. اسرائیل که همچنان متحد بیچونوچرای ترامپ است، چشمانتظار تقویت محور ضدایرانی است. ترکیه و قطر با سیاستهای موازنهگر خود، سعی در حفظ نفوذ دارند. روسیه و چین نیز بیسروصدا اما مؤثر، در حال چیدن مهرههای خود در این صفحه شطرنجاند. اروپا، بار دیگر نظارهگر و نگران از بیثباتیهای تازه، خود را میان دوگانه «همکاری اقتصادی با چین» و «وابستگی امنیتی به آمریکا» میبیند.
پرده پایانی: تئاتر قدرتی تازه با بازیگرانی آشنا و قواعدی متفاوت: سفر ترامپ به عربستان در ۲۰۲۵، بیش از آنکه تکرار تاریخ باشد، بازنویسی آن با قواعدی جدید است. او دیگر آن رئیسجمهور تازهکار سال ۲۰۱۷ نیست؛ بلکه سیاستمداری است که درسهای سختی از قدرتآزماییهای جهانی آموخته و حالا آمده تا با «دیپلماسی تهاجمی» مسیر خود را دوباره بر خاورمیانه تحمیل کند. اما آیا جهان، عربستان، و حتی آمریکا همانند گذشته به استقبال این بازی خواهند رفت؟ پاسخ این سؤال، نه در کاخهای سفید و ریاض، بلکه در میدانهای پرآشوب خاورمیانه رقم خواهد خورد.