خودکفایی صنعتی در UPS و مبدل‌های قدرت؛ راهکار نوآورانه برای صنایع حیاتی ایران
وقایع صنعت – یو پی اس‌های صنعتی (UPS) به عنوان قلب تپنده تأسیسات حیاتی صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و مراکز حساس صنعتی شناخته می‌شوند. این تجهیزات، برق پایدار و بدون وقفه را برای دستگاه‌ها و سیستم‌های حیاتی فراهم می‌کنند و کوچک‌ترین اختلال در عملکرد آنها می‌تواند باعث توقف کل خطوط تولید و خسارات میلیاردی شود. به همین دلیل، پایداری، امنیت و قابلیت اطمینان UPSها در صنایع حساس کشور از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است.
سابقه فعالیت در این حوزه در ایران عمدتاً به واردات تجهیزات خارجی و نمایندگی شرکت‌های بین‌المللی بازمی‌گردد، اما تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی، تولیدکنندگان داخلی را بر آن داشت تا مسیر بومی‌سازی را دنبال کنند. یک شرکت دانش‌بنیان، یکی از پیشگامان این حرکت، با تمرکز بر تولید داخلی UPS و مبدل‌های صنعتی، توانسته است چالش‌های ناشی از تحریم‌ها، تأمین قطعات و خدمات پس از فروش را به حداقل برساند و به خودکفایی در این حوزه دست یابد.
مجتبی مجرد، کارشناس تحقیق و توسعه شرکت دانش‌بنیان، از فعالیت‌های شرکت و مسیر بومی‌سازی محصولات صنعتی خبر داد و گفت: «این شرکت در زمینه تولید UPSهای صنعتی و حوزه‌های گسترده‌ای از جمله مبدل‌های صنعتی، اینورتر، باتری شارژر، اکتیفایر، اینورتر خورشیدی، درایو‌های الکتریکی و سایر تجهیزات الکترونیک قدرت فعالیت می‌کند. داستان شروع ما از جایی بود که ابتدا به عنوان نماینده شرکت‌های خارجی در ایران، UPS را برای شرکت‌های داخلی تأمین می‌کردیم تا اینکه با تحریم‌ها مواجه شدیم.»
مجرد توضیح داد که پس از تحریم، شرکت‌های داخلی به ویژه در حوزه پتروشیمی، صنایع نفت و گاز و صنایع حساس کشور، با مشکلات جدی مواجه شدند. او افزود: «مشکل اصلی تأمین دستگاه‌ها، خدمات پس از فروش و تأمین قطعات یدکی بود. تقریباً از سال ۱۳۹۳، شرکت ما موفق شد تولید داخل را آغاز کند و امروز به بومی‌سازی ۱۰۰ درصدی دست یافته‌ایم؛ طراحی، مهندسی و برنامه‌نویسی تمام دستگاه‌ها داخلی است و تنها مواد اولیه محدود در صورت نیاز وارد می‌شوند.
او اهمیت تولید بومی را به ویژه در صنایع نفت و گاز مرتبط با پدافند غیرعامل دانست و گفت: «UPS به نوعی قلب برق مجموعه‌های صنعتی است و هرگونه اختلال می‌تواند کل سیستم را تحت تأثیر قرار دهد؛ بنابراین داخلی بودن این تجهیزات از منظر امنیتی و پدافند غیرعامل بسیار اهمیت دارد.
مجرد درباره ساختار شرکت توضیح داد: «شرکت ما حدود ۱۳۰ پرسنل دارد که بین ۶۰ تا ۷۰ درصد آنها دارای تحصیلات دانشگاهی هستند. میانگین سنی کارکنان حدود ۳۲ تا ۳۳ سال است، یعنی تیم ما جوان و پرانرژی است. یکی از سیاست‌های کلیدی ما، تمرکز بر تحقیق و توسعه و صنایع دانش‌بنیان است تا خودکفایی در حوزه الکترونیک قدرت محقق شود.»
وی در ادامه به چالش نیروی انسانی متخصص اشاره کرد و گفت: «ما نیازمند نیرو‌های نخبه و برتر دانشگاهی هستیم تا بتوانند در پروژه‌های دانش‌بنیان ما فعالیت کنند، اما این مسئله همچنان چالشی بزرگ است. در واقع خلاء اصلی، نبود یک پل ارتباطی موثر بین صنعت و دانشگاه است. این پل باید به نحوی باشد که دانشگاه نیاز‌های واقعی صنعت را بشناسد و صنعت نیز از پتانسیل دانشجویی مطلع باشد.»
مجرد درباره دلایل این فاصله گفت: «بخشی از مشکل به کم‌کاری مسئولان و سیاست‌های اشتباه برمی‌گردد. به عنوان مثال، پروژه‌ها و تز‌های دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترا اغلب کاربردی نیستند و با نیاز واقعی صنعت فاصله دارند. دانشگاه‌های دولتی می‌توانند نقش مهمی به عنوان میانجی ایفا کنند و این ارتباط را تسهیل کنند.»
وی در پایان توصیه‌ای به جوانان داشت: «کشور ما پتانسیل بسیار زیادی دارد و تنها کمی صبر و تحمل می‌خواهد. شرایط سخت است، اما اگر ما بتوانیم این شرایط را تحمل کنیم، می‌توانیم زمینه و فرصت‌های بهتری برای نسل‌های آینده فراهم کنیم. حتی اگر به نفع خود نسل ما نباشد، می‌توانیم اثرگذاری قابل توجهی روی نسل‌های بعدی داشته باشیم.»
مجرد با تاکید بر اهمیت ایجاد پیوند بین دانشگاه و صنعت، آینده صنعت دانش‌بنیان ایران را روشن و پرپتانسیل دانست و اظهار امیدواری کرد که این مسیر با حمایت بیشتر مسئولان و همکاری نخبگان ادامه یابد.
