هورنیوز – افزایش ظرفیت پتروشیمی کشور در سال‌های اخیر با هدف افزایش درآمد ملی و همچنین جلوگیری از خام‌فروشی مورد توجه قرار گرفته است.

با توجه به اهمیت این موضوع، در سال گذشته روند اجرای طرح‌های پتروشیمی سرعت گرفت. با توجه به این اهمیت در سال گذشته چند طرح پتروشیمی به بهره‌برداری رسید که درمجموع حدود ۷ میلیون تن به ظرفیت پتروشیمی کشور اضافه کرد.

این طرح‌ها شامل تامین خوراک پالایش پارسیان سپهر با ظرفیت ۳.۳ میلیون تن در سال، آمونیاک و اوره پتروشیمی مسجدسلیمان با ظرفیت ۱.۷ میلیون تن در سال، متانول پتروشیمی سبلان با ظرفیت ۱.۶ میلیون تن در سال، پتروشیمی اکسیر حلال عسلویه با ظرفیت ۵۰ هزار تن در سال و مجتمع پتروکیمیای ابن سینا با ظرفیت ۱۰۰ هزار تن در سال بوده است.

با بهره‌برداری از این طرح‌ها ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی کشور به حدود ۹۱ میلیون تن در انتهای سال ۱۴۰۰ افزایش پیدا کرد و رشد حدود ۷ درصدی تولید محصولات پتروشیمی در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۹۹ به ثبت رسید.

در کنار این افزایش تولید همچنین رشد ۴.۴ درصدی فروش خالص مجتمع‌های پتروشیمی(فروش خالص داخلی و صادرات) در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۹۹ محقق شد که در شرایط تحریم بخشی از ارز موردنیاز کشور را تامین کرد.

آمارها نشان می‌دهد در سال گذشته درمجموع ۱۲.۵ میلیارد دلار ارز حاصل از صادرات محصولات پتروشیمی در سامانه نیما عرضه شد که کمک زیادی به صنایع و بخش‌های مختلف کشور برای تأمین ارز کرد.

بنابراین وزارت نفت افزون بر آنکه بیش از تعهدهای بودجه‌ای خود در سال ۱۴۰۰ ایفا کرده، همچنین ۱۲.۵ میلیارد دلار ارز به سامانه نیما تزریق کرده است.

از سوی دیگر، تأمین منابع مالی از طریق ابزارهای نوین بازار سرمایه ازجمله صندوق سرمایه‌گذاری خصوصی صنعت پتروشیمی و طراحی و تأسیس شرکت‌های سهامی عام ویژه پروژه برای اجرای طرح‌های پایین‌دستی موردتوجه قرار گرفت و پیگیری تامین مالی طرح‌های پتروشیمی از طریق صندوق توسعه ملی و خط اعتباری فاینانس چین و معرفی طرح‌ها به بانک‌های داخلی انجام شد.

اهمیت توسعه صنعت پتروشیمی با توجه به شاخه‌های تکمیلی زنجیره ارزش بیشتر شده و از همین رو طرح‌های راهبردی صنعت پتروشیمی با هدف توسعه هوشمند صنعت و جهت توسعه زنجیره ارزش و تولید محصولات متنوع موردنیاز صنایع داخلی در ۳ گروه طرح‌های خوراک ترکیبی، طرح‌های تولید پروپیلن و طرح‌های پیشران برنامه‌ریزی شده است.

برنامه‌ریزی طرح‌های پیشران صنعت پتروشیمی در شش زنجیره متانول، پروپیلن، اتیلن، بنزن، بوتیلن و اوره بر اساس بررسی تقاضای بازار داخلی و میزان واردات که این طرح‌ها موجب تشویق سرمایه‌گذاری گسترده در زنجیره پایین‌دستی خود در سطح کشور می‌شوند. در حال حاضر اجرای بخشی از این طرح‌ها فعال شده‌اند.

در قالب طرح‌های جهشی توسعه صنعت پتروشیمی (تا افق ۱۴۰۴) که مشتمل بر ۳۵ طرح پتروشیمی می‌باشد، ظرفیت اسمی این صنعت(با احتساب طرح‌های پیشران) به حدود ۱۴۰ میلیون تن در سال افزایش خواهد یافت.

نکته قابل توجه، افزایش سهم محصولات میان‌دستی و پایین‌دستی با ارزش افزوده بالاتر در سبد محصولات پتروشیمیایی کشور است.

از آنجا که در حال حاضر ظرفیت تولید پتروشیمی کشور ۹۱ میلیون تن برآورد می‌شود تا پایان دولت سیزدهم و با اجرای طرح‌های پیشران این ظرفیت به ۱۴۰ میلیون تن در سال می‌رسد و حدود ۵۴ درصد افزایش خواهد داشت.

تولید محصولات پتروشیمی از ۳ میلیون تن در سال ۱۳۵۷ به ۸۳.۵ میلیون تن در پایان سال ۱۳۹۹ رسید و هم‌اکنون ۵۰ طرح در چارچوب جهش دوم و سوم صنعت پتروشیمی در مراحل مختلف اجرایی قرار دارند که پیش‌بینی می‌شود با تکمیل و راه‌اندازی آنها ظرفیت این صنعت تا پایان سال ۱۴۰۴ به ۱۳۰ میلیون تن می‌رسد. در این پیش‌بینی تولید، به تأمین نیاز صنایع پایین‌دست پتروشیمی به‌عنوان مهم‌ترین منبع ایجاد اشتغال در زنجیره صنعت پتروشیمی، توجه ویژه‌ای شده است.

آمارها گویای آن است که بیش از ۱۵ هزار بنگاه در حوزه صنایع پایین‌دستی پتروشیمی مشغول فعالیت‌ هستند که نقش مهمی در ایجاد اشتغال در کشور و رونق اقتصادی دارند، به‌طوری که اشتغال مستقیم در صنعت پتروشیمی در حوزه پایین‌دست حدود ۹۲۰ هزار شغل برآورد می‌شود، این میزان اشتغال را اگر با اشتغال مستقیم ۱۰۷ هزار نفری در صنعت پتروشیمی در حوزه بالادست مقایسه کنیم به اهمیت صنایع پایین‌دست در این حوزه بیشتر پی می‌بریم.

بد نیست بدانید که به ازای هر یک‌میلیون تن محصول پتروشیمی عرضه‌شده به صنایع پایین‌دست صنعت پتروشیمی، ظرفیت ایجاد ۱۷۰ هزار اشتغال وجود دارد، بنابراین در سال‌های گذشته تأکید فراوانی شده که ظرفیت تولید صنعت پتروشیمی در اختیار تولید خوراک برای صنایع پایین‌دست قرار گیرد و برنامه‌ریزی دقیقی نیز برای آن انجام شده است.

ایران با تولید ۳۰ میلیون تن محصولات پایه صنعت پتروشیمی توانسته جایگاه دوم منطقه را در این حوزه از آن خود کند و پیش‌بینی می‌شود با اجرایی شدن طرح‌های برنامه جهش دوم و سوم صنعت پتروشیمی تا انتهای برنامه هفتم توسعه کشور، مقدار تولید محصولات پایه پتروشیمی در ایران به ۵۷ میلیون تن افزایش یابد که این موضوع نه‌تنها ایران را در این بخش به جایگاه نخست منطقه ارتقا می‌دهد، بلکه چرخ‌های رشد و توسعه صنایع پایین‌دست پتروشیمی را با سرعت بیشتری به حرکت در می‌آورد و رشد اشتغال و رونق اقتصادی را در پی خواهد داشت.

حاصل این رخداد، ایجاد ارزش افزوده بالاتر برای صنعت پتروشیمی و تولید طیف متنوعی از تولیدات مختلف در این صنعت است که نیازهای مختلف کشور را تأمین خواهد کرد.

درمجموع، بین برنامه‌ها و اولویت‌های رئیس‌جمهوری برای صنعت پتروشیمی و اولویت‌های برنامه‌ریزی‌شده و ریل‌گذاری انجام‌شده در صنعت پتروشیمی، نقاط مشترکی وجود دارد که نقطه تبلور آن را می‌توان توجه به صنایع پایین‌دست دانست؛ موضوعی که همواره جزو اولویت‌های مدیریت شرکت ملی صنایع پتروشیمی در سال‌های اخیر بوده و اجرای آن می‌تواند ضامن اشتغال‌زایی، رشد و رونق اقتصادی در سراسر کشور با تکیه بر صنایع پایین‌دست باشد.