هورنیوز – در ایران بر اساس، آخرین آمار ارائه شده در آمارنامه ماهانه خردادماه صنعت آب و برق، میزان دسترسی جمعیت شهری به آب شرب ۹۹.۹درصد عنوان شده است. البته این آمار به عنوان وجود زیرساخت تامین آب برای ۹۹.۹درصد از مردم شهرهای ایران است و ارتباطی با تامین منابع ندارد.

در سال‌های اخیر به واسطه مدیریت حاکم بر منابع آب کشور، شاهد افزایش اثرگذاری خشکسالی بر منابع آب شرب بودیم و به دنبال آن این مسئله زمینه به وجود آمدن ناترازی منابع و مصارف در این بخش یعنی آب آشامیدنی تصفیه شده را فراهم کرده است.

برای مثال در استان خوزستان، بیش از ۵۴ درصد مردم از آب موجود در پشت سد کرخه تغذیه می‌کنند. در چنین شرایطی ایجاد ناترازی ورودی و خروجی قابل توجه در سد کرخه و رسیدن تراز آب این سد به کمترین تراز تجربه شده تاریخ خود سبب می‌شود تا تامین آب آشامیدنی بیش از نیمی از مردم خوزستان با بحران جدی مواجه شود. بحرانی که ابتدا با کاهش کیفیت آب و در نهایت با قطع آب می‌تواند مقدمه ایجاد نارضایتی در خوزستان تلقی شود.

با توجه به شرایط ذکر شده، بسیاری از کشورهای دنیا از جمله ایالات متحده آمریکا تعدد منابع تامین آب شرب را در دستور کار خود قرار می‌دهند تا از این طریق زمینه افزایش تاب‌آوری تاسیسات آب آشامیدنی را مهیا کرده و در صورت بروز خشکسالی در یک منبع به وسیله سایر منابع مسئله تامین آب را مدیریت کنند.

با توجه به اصل یادشده در مدیریت منابع آب شرب یعنی اتکا به چند منبع به منظور تامین آب شرب، در خوزستان این مسئله در قالب طرحی به نام طرح غدیر گنجانده شد.

پروژه غدیر ابتدا با ۳ فاز فعالیت خود را آغاز کرد که فاز اول، شامل آبرسانی از قیصریه تا آبادان و خرمشهر؛ فاز دوم، تأمین آب شرب شهرهای اهواز، دشت آزادگان، هویزه و شادگان و فاز سوم از ام‌الدبس تا آبگیر سد دز بود.

عملیات اجرایی این پروژه از ۲۶ آذر ۸۷ آغاز شد و قرار بود کل پروژه در پنج سال و تا پایان دولت وقت به بهره‌برداری برسد. بر این مبنا با اتمام این پروژه آب شرب حدود پنج میلیون نفر تأمین می‌شد. علاوه بر آبرسانی به ۲۶ شهر و ۱۶۰۸روستای مرکزی، جنوبی و غرب استان خوزستان، هدف دیگر این طرح جلوگیری از ورود پساب‌های شهری و صنعتی ۱۲شهر و بیش از هزار و ۲۰۰ روستا به آب کرخه و کارون بود.

به معنای دیگر، تکمیل طرح غدیر سبب می‌شود تا آب مورد استفاده مردم خوزستان با رشد کمی و کیفی قابل توجه مواجه شده به طوری که این تغییر به طور ملموس حس شود.

با توجه به سنگین بودن این پروژه و فشار سیاسی سنگین روی دولت‌ها شاهد این مسئله بودیم که طرح غدیر در هر فاز هنگام افتتاح مورد بهره‌برداری نیز قرار گرفته است. با این وجود تا این لحظه عمده منابع تامین آب طرح غدیر بر مبنای رودخانه کرخه بوده و همین مسئله زمینه کاهش اثرگذاری طرح را فراهم کرده است.

با توجه به جزییات بیان شده، پس از مدت‌ها انتظار با حذف سازه سنگین آبگیر پشت سد دز و انتقال محل آبگیر به کانال موسوم به کانال w۲ پس از دز، شاهد این مسئله خواهیم بود که پروژه غدیر برای اولین بار در طول ۱۷سال گذشته در شرایطی افتتاح می‌شود که از ۳منبع کرخه، کارون و دز به عنوان ۳رودخانه عظیم استان خوزستان بهره‌ می‌گیرد. همین مسئله سبب خواهد شد تا آب شرب ۴.۷میلون خوزستانی تا افق سال۱۴۲۰ از منابع آبی با کیفیت تامین شده و نیمی از جمعیت این استان به صورت کمی و کیفی تغییر را در پروژه غدیر احساس کنند.

به منظور ایجاد درک از میزان آب استفاده شده در طرح نیز بر اساس مستندات پروژه طرح غدیر در طول یک سال زمینه تامین آب شرب معادل ۴۵۰میلیون متر مکعب را فراهم می‌کند. این در حالی است که تنها کشت پاییزه و زمستانه در استان خوزستان بر اساس اظهارات مدیر دفتر برنامه ریزی منابع آب سازمان آب و برق خوزستان ۱۱.۷میلیارد متر مکعب آب مصرف می‌کند.

به معنای دیگر آب انتقالی از طرح غدیر در یک سال معادل ۳.۸درصد از آب کشت شده در فصل پاییز و زمستان خوزستان است. البته که با انتقال این آب و استقرار فاضلاب اهواز می‌توان زمینه بازچرخانی را فراهم کرده و ضریب بهره‌وری آب در بخش شرب را ارتقا داد.

با توجه به جزییات ذکر شده به نظر می‌رسد، افتتاح طرح غدیر و تامین آب شرب با کیفیت برای مردم خوزستان می‌تواند ایران را یک گام دیگر به رعایت اصول توسعه پایدار مدنظر سازمان ملل نزدیک کند.