شرکت‌های پتروشیمی، پالایشگاه نفت و روغن، معدن و کارخانه‌های فلزی، عمده مشارکت‌‌‌‌‌‌کنندگان در فعالیت صادراتی ایران در ۶ماهه ابتدایی سال‌۱۴۰۳ بوده‌اند. شرکت‌های پتروشیمی و پالایشی در این مدت، ۱۷‌میلیون و ۲۶۸‌هزار‌تن کالا به ارزش ۷‌میلیارد و ۴۲۳‌میلیون دلار، صادر کرده‌اند که ۲۴.۵‌درصد از وزن و ۲۸.۸‌درصد از ارزش کل دلاری صادرات ایران را به خود اختصاص داده‌است. نکته اینکه هم حجم و هم ارزش صادرات این شرکت‌ها و صنایع نسبت به سال‌گذشته به ترتیب ۷.۷‌درصد و ۱۴.۹‌درصد رشد داشته‌است. سال‌گذشته حجم تجارت پتروپالایشی ایران ۱۶‌میلیون‌تن با سهم ۲۳.۶‌درصدی از کل و به ارزش ۶‌میلیارد و ۴۶۰‌میلیون دلار بوده؛ این افزایش تمرکز در صادرات کالای مشتقه نفتی به‌معنای وابستگی هرچه بیشتر بازار ارز کشور به این صنایع دارد و از طرفی با وجود تحریم‌های تجاری، این تمرکز، ریسک تجاری ایران را بالا می‌برد و بازار ارز کشور را با چالش مواجه می‌کند. با توجه به رکود در بازارهای جهانی، مشکلات طرف تقاضای اقتصاد جهانی و کاهش قیمت نفت می‌توان انتظار داشت در صورت عدم‌تنوع‌بخشی به صادرات کشور، تراز تجاری با کسری بیشتری برای پایان سال‌جاری و حتی سال‌آینده مواجه ‌شود.

قطعی برق و کاهش تولید صنعتی

سالی که گذشت تولید صنایع فلزی با بحران مواجه شد؛ این شرکت‌ها با وجود قطعی مکرر برق نتوانستند با حداکثر ظرفیت تولید کنند و حتی در بعضی موارد با تعطیلی همراه شدند. به‌نظر می‌رسد این بحران در پاییز و زمستان ادامه دارد و کسری گاز شبکه توزیع، مانند سال‌های گذشته گریبان فعالان این حوزه را می‌گیرد. در این مدت کاهش تولید، بر فروش و صادرات این صنایع اثر منفی گذاشت به شکلی که شرکت‌های معدنی و کارخانه‌های فلزی با صادرات ۲‌میلیارد و ۸۸‌میلیون دلاری، نسبت به سال‌گذشته با کاهش مواجه بودند. در بین ۱۰۰ شرکت اول صادرکننده، این شرکت‌ها در ۶ ماهه ابتدایی سال‌۱۴۰۳، به میزان ۴‌میلیون و ۵۶۶‌هزار‌تن کالا به ارزش حدودی ۲‌میلیارد دلار صادر کردند که ۶.۵‌درصد از کل صادرات به لحاظ مقدار و ۸.۱‌درصد از نظر ارزش دلاری کل را به خود اختصاص دادند. در مدت مشابه سال‌گذشته فعالان این بخش، ۴‌میلیون و ۵۰۴‌هزار‌تن کالا از کشور به مقاصد خود فرستاده‌‌‌‌‌‌اند که ارزش آن در حدود ۲‌میلیارد و ۳۶۵‌میلیون دلار بوده‌است. نکته اینکه ارزش صادرات شرکت‌های این حوزه در مقایسه با مدت مشابه سال‌گذشته، ۱۱.۷‌درصد کاهش داشته‌است که می‌توان نتیجه گرفت سهم فلزات از صادرات کشور کاهش‌یافته و در مقابل صنایع شیمیایی در این حوزه فعالیت بیشتری داشته‌‌‌‌‌‌اند. در ۶ ماهه ابتدایی سال‌گذشته سهم صنایع معدنی و کارخانه‌های فلزی از مقدار کل صادرات ایران، ۶.۶‌درصد و ارزش دلاری آن، ۹.۸‌درصد بوده که در سال‌جدید و مدت مشابه این سهم به ترتیب به ۶.۵ و ۸.۱‌درصد کاهش ‌یافته‌است.

فروش گاز طبیعی

در نیمه اول سال‌جاری مصرف گاز طبیعی به ۱۱۷‌میلیارد مترمکعب رسید‌ که پیش‌بینی می‌شود در ۶ماهه دوم سال‌این رقم به ۱۳۲‌میلیارد مترمکعب برسد؛ این در حالی است که ۵۴‌درصد گاز تولیدی به وسیله ۷۰۰شرکت بزرگ صنعتی مورد‌استفاده قرار می‌گیرد که کمبود ۲۵۰‌میلیون مترمکعبی گاز قطعا آنها را با مشکلاتی مانند استفاده از سوخت‌های جایگزین از جمله مازوت و حتی تعطیلی مواجه خواهد کرد. با توجه به کسری در شبکه مصرف خانگی، به‌نظر می‌رسد گاز صنایع در زمستان امسال نیز با قطعی همراه خواهد شد که  باید بررسی بیشتری درخصوص حالت بهینه فروش گاز انجام شود زیرا در گزارش گمرک، فروش هر کیلو گاز طبیعی به ازای هر کیلو ۳۵‌سنت ثبت شده‌است؛ درحالی‌که فروش گاز به صنایع داخلی تقریبا با قیمت ۱۰‌سنت انجام می‌شود. شرکت ملی گاز ایران در ۶ ماه ابتدایی سال‌۱۴۰۲، ۹‌میلیون و ۹۲۸‌هزار‌تن گاز به ارزش ۳‌میلیارد ۷۶۶‌میلیون دلار صادر‌کرده که ۱۴.۶‌درصد از کل مقدار صادرات و ۱۵.۶‌درصد از ارزش را به خود اختصاص‌داده بود ولی در مدت مشابه سال‌جاری مقدار صادرات به ۱۰‌میلیون و ۱۵۷‌هزار‌تن افزایش پیدا کرد،  اما ارزش محموله‌‌‌‌‌‌های گازی ایران با افت ۳.۵‌درصدی به ۳میلیارد و ۶۳۳‌میلیون دلار رسیده‌است. مجموع مقدار و ارزش صادرات پتروپالایشی‌‌‌‌‌‌ها، معادن و فلزات و گاز ایران در ۶ ماهه سال‌جاری، ۴۵‌درصد از کل حجم صادرات کشور و ۵۱‌درصد از ارزش کالای صادراتی ایران است.