چه کسی واقعاً نوآوری را می‌سازد؟ دولتِ نادیده‌ای که موتور پیشرفت ایران است
وقایع صنعت – سال‌هاست یک قصه ساده و تکراری در ذهن ما حک شده: بخش خصوصی موتور نوآوری است و دولت همیشه عقب‌مانده و دست‌وپاگیر. اما پژوهش‌های ماریانا مازاتو—اقتصاددان نامدار—تصویر کاملاً متفاوتی نشان می‌دهد؛ تصویری که اگر آن را جدی بگیریم، نگاه ما به توسعه، سیاست‌گذاری و آینده اقتصاد ایران را تغییر می‌دهد.
مازاتو می‌گوید: «پشت هر فناوری بزرگ، یک دولتِ شجاع ایستاده است.»
نوآوری‌های بزرگ از دل دولت‌ها بیرون آمده‌اند: GPS، اینترنت، صفحه لمسی، واکسن‌های mRNA، انرژی پاک و حتی خودروهای برقی. دولت در مرحله‌ای وارد می‌شود که هیچ سرمایه‌گذار خصوصی نزدیکش هم نمی‌شود؛ همان «دره مرگ نوآوری» جایی که ۹۰٪ ایده‌ها نابود می‌شوند.
دولت تنها ناظر نیست؛ یک «کارآفرین بزرگ» است. دولتی که ریسک می‌کند، زیرساخت می‌سازد، سرمایه‌گذاری اولیه انجام می‌دهد و مسیر آینده را تعیین می‌کند؛ چیزی که مازاتو آن را دولتِ مأموریت‌محور می‌نامد.
اما یک مشکل بزرگ وجود دارد: ریسک را دولت می‌پذیرد، سود به جیب بخش خصوصی می‌رود. مازاتو این چرخه را غیرعادلانه و ناکارآمد می‌داند و راه‌حل‌هایی مثل سهام‌داری دولت در پروژه‌های پرریسک، حق‌الامتیاز و ایجاد صندوق ثروت ملی مبتنی بر نوآوری پیشنهاد می‌کند.
او هشدار می‌دهد که هیچ کشوری بدون «دولت کارآفرین» از دام عقب‌ماندگی عبور نکرده است. کره‌جنوبی، چین، آلمان، فنلاند و آمریکا همگی با دولت‌های بلندپرواز مسیر آینده را ساختند.
پیام مازاتو برای ما روشن است: نوآوری بزرگ همیشه یک پدر دارد—دولت—و یک مادر—بخش خصوصی. جامعه‌ای که فقط یکی را ببیند، هرگز توسعه نمی‌یابد.
پرسش نهایی او ما را تکان می‌دهد: اگر دولت‌ها موتور اصلی نوآوری هستند، چرا ما هنوز دولت را فقط در نقش مجوز، مالیات و بوروکراسی می‌بینیم؟
پاسخ به این پرسش می‌تواند آغاز فصل جدیدی برای اقتصاد ایران و منطقه باشد؛ فصلی که دولت نه مانع، بلکه خودِ کارآفرین بزرگ است.
