وقایع صنعت  – این روزها روند افسارگسیخته قیمت‌ها در بازار خودرو، حاشیه‌های زیادی به همراه داشته است و این موضوع یکی از دلایلی بود که به استیضاح وزیر سابق صمت منجر شد. اما پس از خداحافظی فاطمی‌امین با وزارت صمت، همچنان بر سر دلایل افزایش قیمت خودرو اختلاف‌نظرهایی وجود دارد. در چند روز گذشته برخی رسانه‌ها نیز بر این شایعه دامن زده‌اند که بیش از ۸۰ درصد قیمت تمام‌شده یک خودرو به نهاده‌های تولید از جمله فولاد و محصولات پتروشیمی برمی‌گردد و در این راستا به افزایش قیمت ورق‌های فولادی استناد می‌کنند. مسئله‌ای که به راحتی از طریق محاسبات ساده نیز می‌توان به نادرستی آن پی برد.

مهم‌ترین ماده اولیه تولید خودرو، فولاد است و در کنار آن فلزات دیگری همانند آلومینیوم، تیتانیوم، منیزیم و … هم استفاده می‌شود. همچنین پلاستیک، لاستیک، شیشه و تجهیزات برقی هم بخش مهمی از مواد اولیه تولید خودروست. بررسی‌ها نشان می‌دهد به طور متوسط ۴۵۰ کیلوگرم از وزن اتومبیل‌های تولید داخل از انواع ورق‌های فولادی تشکیل می‌شود. ساده‌انگارانه‌ترین استدلال آن است که با توجه به رشد قیمت ورق‌ فولادی طی سال‌های گذشته، مواد اولیه فولادی را متهم ردیف اول افزایش قیمت خودرو بدانیم. آیا این ادعا صحت دارد؟ نکته قابل تامل در این نوع استدلال آن است که به «وزن» مواد اولیه در محاسبه قیمت خودرو ضریب بیشتری می‌دهند و تصور می‌کنند اگر مواد اولیه فولادی نیمی از وزن خودرو را تشکیل دهد، در نتیجه بیشترین تاثیر را در قیمت نهایی محصول دارد. این در شرایطی است که اگر از نظر ریالی سهم قطعات و مواد اولیه مختلف را در تولید خودرو محاسبه کنیم، متوجه می‌شویم که از نظر ریالی، سهم ورق‌های فولادی در قیمت نهایی خودرو، ناچیز است. برای مثال اگر در تولید کالایی ۱۰۰ کیلوگرم آهن و ۱۰ گرم طلا مصرف شده باشد، در قیمت تمام شده محصول تغییر نرخ آهن تاثیر بیشتری دارد یا تغییر نرخ طلا؟!

سهم خالص ورق از قیمت خودرو کمتر از ۲۵ میلیون تومان است

در همین رابطه یک کارشناس صنعت خودرو در گفت‌وگو با خبرنگار ایراسین با بیان اینکه تقریبا نصف وزن اتومبیل‌های داخلی را ورق فولادی تشکیل می‌دهد؛ گفت: اگر وزن خودروهای تولید داخل را یک تن در نظر بگیریم و حدود نصف آن یعنی ۴۵۰ کیلوگرم ورق فولادی باشد؛ با توجه به بالاترین قیمت در معاملات بورس کالا و در نظر گرفتن ضایعات ورق، خودروسازان بابت هر کیلوگرم ورق ۵۰ هزار تومان هزینه می‌کنند؛ پس سهم خالص ورق از قیمت خودرو کمتر از ۲۵ میلیون تومان است.

براساس ادعای سازندگان وزن اتومبیل‌های تولید داخلی نزدیک به ۱ تن تا ۱ تن و ۲۰۰ کیلوگرم است و اگر تمام وزن خودرو را ورق فولادی در نظر بگیریم، حدود ۱۰ درصد قیمت خودرو مربوط به ورق‌های فولادی است و این در حالی است که نیمی از وزن خودرو به مواد اولیه فولادی اختصاص دارد. برای مثال پژو ۲۰۷ اتومات در رالی صعودی قیمت‌ها در بازار آزاد به ۱ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان رسید. ایران خودرو وزن تقریبی این اتومبیل را ۱ تن و ۹۶ کیلوگرم اعلام کرده‌ است. قیمت ورق مورد استفاده در این خودرو نیز براساس آخرین معاملات بورس کالا حدود ۴۰ هزار تومان برای هر کیلوگرم است ولی با توجه به ضایعات در بدبینانه‌ترین حالت ممکن اگر ورق به قیمت کیلویی ۶۰ هزار تومان برای تولیدکننده تمام شود و تمام وزن خودرو را ورق‌های فولادی در نظر بگیریم؛ قیمت تمام شده‌ آن حدود ۶۶ میلیون تومان خواهد شد. ۶۶ میلیون تومان کمتر از ۱۰ درصد قیمت فعلی این خودرو در بازار آزاد است. اگر به طور میانگین در نظر بگیریم که نیمی از وزن خودرو به ورق‌های فولادی اختصاص دارد؛ در نتیجه از محاسبات ساده نیز می‌توان به این موضوع پی برد که ۵ درصد قیمت خودرو، به مواد اولیه فولادی اختصاص دارد؛ مطلبی که مدیران و کارشناس صنعت فولاد نیز بارها به آن اشاره کرده‌اند.

ورق‌های پر تقاضا در صنعت خودرو

صورت‌های مالی ایران‌خودرو و سایپا نشان می‌دهد که تقاضای عمده آنها برای ورق‌های سرد، گرم و ورق‌های گالوانیزه است. کارشناس صنعت خودر و در این‌باره گفت: ورق گالوانیزه برای خودروهای جدید تقاضای بیشتری دارد؛ در حالی که برای خودروهای قدیمی بیشتر ورق گرم و سرد استفاده می‌شود. این کارشناس صنعت خودرو معتقد است؛ طراحی خودرو مشخص کننده نوع ورق استفاده شده در آنهاست به صورتی که در خودروهای جدید با توجه به طراحی به روزتر، درصد استفاده از ورق‌های گالوانیزه بیش از دو برابر خودروهای قدیمی است. ورق آلومینا نیز به مقدار بسیار کم و جزئی در خودروسازی برای قسمت‌های داغ موتور و اگزوز استفاده می‌شود ولی سهم آنها زیاد نیست.

موارد مغفول در قیمت‌گذاری خودرو

دو نکته حائز اهمیت همچنان پابرجاست. برای مقایسه بهتر می‌توان از روش‌های تحلیل حساسیت نیز استفاده کرد تا با تکیه بر علم، بهتر بتوانیم تشخیص دهیم عمده دلایل رشد ممتد قیمت خودرو در سال‌های اخیر چیست. برای مثال بررسی هزینه حقوق و دستمزد ایران خودرو طبق صورت‌های مالی منتشر شده در سایت کدال نشان‌ می‌دهد که سهم حقوق و دستمزد از درآمدهای عملیاتی بالغ بر ۷ درصد بوده است. به عبارت دیگر ۷ درصد از درآمدی که بابت فروش خودرو در ایران خودرو به دست می‌آید؛ صرف هزینه حقوق و دستمزد می‌شود. این در شرایطی است که حداقل حقوق کارگران در سال گذشته ۵۷ و در سال جاری ۲۷ درصد افزایش داشته است.

رشد قیمت خودرو حتی در افت قیمت ورق‌های فولادی!

قیمت ورق‌های فولادی تولیدکنندگان داخلی، نوسان دارد و ممکن است در برهه‌هایی از زمان قیمت ورق‌های فولادی کاهش داشته باشد؛ در نتیجه اگر سهم مواد اولیه فولادی را در قیمت‌گذاری خودرو، قابل توجه بدانیم، در شرایط ثبات یا افت قیمت ورق‌های فولادی، باید شاهد کاهش قیمت خودرو نیز باشیم اما بررسی روند قیمت خودرو در سال‌های اخیر متاسفانه بیانگر روند صعودی پرقدرت قیمت تولیدات خودروسازان داخلی است. بررسی صورت‌های مالی دوازده ماه منتهی به اسفند ۱۴۰۰ و ۹ماه منتهی به آذر ۱۴۰۱ فولاد مبارکه نشان می‌دهد قیمت محصولات گرم و سرد این کارخانه، در ۹ماه سال جاری کمتر از قیمت فروش در سال گذشته بوده است اما بررسی روند انواع قیمت خودرو نشان می‌دهد از سال گذشته تا به حال قیمت برخی خودروها ۱۰۰ درصد افزایش داشته است. برای مثال قیمت پژو ۲۰۶ در خرداد سال گذشته در محدود ۳۰۰ میلیون تومان معامله می‌شد که در اردیبهشت امسال به بالاتر از ۶۰۰ میلیون تومان نیز رسید.

با توجه به این موارد و تداوم تورم سنگین چند ده درصدی که حتی در سال جاری نرخ رسمی آن اعلام نشده است، باید در واکاوی دلایل رشد قیمت خودرو، به تمامی عوامل موثر دقت نظر داشت.