رانت خوراک عامل تعمیق خام فروشی در صنعت پتروشیمی
وقایع صنعت – آرش علوی عضو اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران، با اشاره به مصرف بالای انرژی در بخش صنایع کشور تصریح کرد: متاسفانه صنایع بزرگ ایران بر اساس یارانه انرژی شکل گرفته‌اند. تصمیم شجاعانه‌ای لازم است که به سمت واقعی‌سازی قیمت‌های انرژی در کشورمان گام برداریم و سوخت و خوراک صنایع با قیمت جهانی در اختیار آنها قرار بگیرد. اما به نظر نمی رسد، عزم لازم در دولت برای این کار در حال حاضر وجود داشته باشد.
وی خاطرنشان کرد: اگر قرار باشد قیمت خوراک و سوخت صنایع واقعی شود، باید در یک برنامه زمان‌بندی شده مشخص و دقیق این اتفاق رخ دهد. این سیاست‌گذاری باید به صورت جدی اعمال شود و التماس و خواهش صنایع نیز در آن تأثیری نداشته باشد.
علوی گفت: در این روش باید در یک شیب منطقی قیمت‌ها واقعی شود و تمامی صنایع هزینه انرژی مصرفی خود را بر اساس قیمت‌های شناور و متصل به قیمت‌های جهانی بپردازند. هزینه‌های جابه‌جایی و موارد دیگر نیز باید در قیمت نهایی لحاظ شود، اما تعیین یک قیمت ثابت برای خوراک پتروشیمی ها یا سوخت صنایع اصلاً کار درستی نیست.
عضو اتاق بازرگانی ایران افزود: از آنجایی که قیمت انرژی در طول زمان تغییر می‌کند و قیمت ارز نیز ثابت نیست، نمی‌توان قیمت ثابتی را برای انرژی در نظر گرفت. وقتی قیمت دلار مدام تغییر می‌کند و ما یک قیمت ریالی ثابت برای خوراک و سوخت صنایع درنظر گرفته‌ایم، در واقع به ضرر صاحبان انرژی که مردم و نسل‌های آینده هستند، عمل کرده‌ایم.
او تاکید کرد: از طرف دیگر، شرکت‌های پتروشیمی عموماً محصولاتشان را صادر می‌کنند و بنابراین با توجه به قیمت‌های پایین و ریالی انرژی مصرفی‌شان، سود سرشاری به دست می‌آورند. تعیین یک قیمت ثابت برای انرژی اشتباه است و مشخص کردن قیمت ثابت ریالی اشتباه در اشتباه است.
علوی گفت: رانتی که در زمینه انرژی به صنایع می‌دهیم و قیمت‌های غیرواقعی و پایین انرژی باعث شکل‌گیری یک فرهنگ اشتباه و تصمیم‌گیری‌های غلط در سرمایه‌گذاری‌ها و توسعه کشور شده است. متاسفانه ما آنقدر صنایع ناکارآمدی ایجاد کرده‌ایم که با وجود قیمت‌های پایین انرژی، باز هم قیمت‌های تمام شده در کشورمان بالاست.
عضو اتاق بازرگانی ایران افزود: الان شرکت‌های پتروشیمی و صنایع انرژی‌بر دیگر سود می‌کنند اما کارآمد نیستند. در حال حاضر ما در حال خام‌فروشی هستیم و در زنجیره ارزش توسعه نداشتیم. به همین دلیل نیز باید در برنامه‌ریزی چند ساله به سمت اصلاح قیمت برویم ولی سقف ریالی ثابت و پایین به هیچ وجه قابل قبول نیست.
وی خاطرنشان کرد: علم اقتصاد به ما می‌گوید که باید قیمت خوراک و سوخت صنایع یکسان باشد تا فضای رانتی به وجود نیاید. اینکه ما می‌خواهیم با ملاحظات سیاسی و اجتماعی نرخ خوراک و سوخت صنایع را متفاوت در نظر بگیریم، چیز دیگری است. اما بر اساس اصول علم اقتصاد باید نرخ این دو یکی باشد تا مشکلات بعدی بروز نکند.
لزوم حذف سقف قیمت ۵ هزار تومانی برای قیمت گذاری خوراک پتروشیمی‌ها
اعمال سقف ۵ هزار تومانی برای خوراک پتروشیمی ها به کاهش منابع درآمدی دولت منجر شده است. پیش‌بینی می‌شود که تداوم این سقف در سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲، کشور را از درآمدی بالغ بر ۱۶۶ هزار میلیارد تومان در سال محروم کند.
از سوی دیگر، دولت از درآمد ۳۵۰ هزار میلیارد تومانی که می‌توانست از صادرات گازش به دست آورد، بی‌نصیب مانده و در عوض به اعطای رانت خوراک و سوخت بسیار ارزان قیمت به صنایع و پتروشیمی‌ها مبادرت کرده است.
اعطای رانت خوراک و سوخت ارزان به صنایع آنها را به شدت به این حمایت‌های غیرمنطقی وابسته کرده است. به طوری که بیم آن می‌رود واقعی‌سازی قیمت‌های انرژی به ورشکستگی آنها منجر شود. به همین دلیل کارشناسان پیشنهاد می‌کنند این اقدام به صورت تدریجی انجام شود تا صنایع بتوانند خود را با شرایط جدید وفق دهند.
به هر حال واقعی سازی قیمت انرژی مورد نیاز صنایع یک ضرورت است و کارشناسان اعتقاد دارند باید بر اساس واقعیات موجود، نرخ ارز، قیمت جهانی انرژی و متغیرهای دیگر قیمت خوراک و انرژی مورد نیاز صنایع را مشخص و از تعیین قیمت ثابت در این زمینه اجتناب کنیم.
