وقایع صنعت  – در اواسط فروردین ماه  نرخ تسعیرجهت محاسبه ی قیمت پایه محصولات پتروشیمی به دستور رئیس جمهور از ۳۶.۵ به ۲۸.۵ تغییر کرد. کارشناسان بسیاری این تغییر را، خنثی و بی تاثیر خواندند و بر این باور بودند که قیمت نهایی کشف شده ی محصولات پتروشیمی به واسطه ی این تصمیم کاهش قابل توجهی نخواهد داشت و عملا بر اساس رقابتی که در بورس کالا روی این محصولات شکل می گیرد، قیمت این محصولات با قیمت ارز در بازار غیر رسمی و آزاد منطبق شده و قیمت گذاری می شوند.

در گزارش قبلی که در این راستا تدوین شد، به صورت تصادفی قیمت ۱۰ محصول پتروشیمی در ابتدای فروردین ماه که نرخ تسعیر جهت محاسبه قیمت پایه ۳۶۵۰۰ تومان بود  با قیمت همان محصولات در ابتدای خرداد ماه که نرخ تسعیر جهت قیمت محاسبه ی قیمت پایه به ۲۸۵۰۰ تومان برگشته بود، مقایسه شد و تغییر قیمت های آن ها مورد محاسبه قرار گرفت. بر این اساس قیمت کشف شده ۱۰ محصول پتروشیمی بررسی شده که در بورس کالا عرضه شده اند، به طور میانگین حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد افت قیمت داشته است.

کاهش قیمت های جهانی تنها دلیل کاهش قیمت نهایی محصولات پتروشیمی است؟
۱- اگرچه همانطور که در گزارش قبلی به آن اشاره شد، کاهش قیمت های جهانی محصولات پتروشیمی، در کاهش قیمت محصولات عرضه شده در بورس کالا تاثیرگذار است و همچنین مشخص است که نیمتوان انتظار کاهش تمام محصولات پتروشیمی عرضه شده در بورس کالا را داشت، اما بررسی ها نشان می دهد که حدود ۷۰ درصد محصولات عرضه شده در بورس کالا در این مدت با کاهش قیمت مواجه شده اند.

بر این اساس اکثر محصولات پتروشیمی (بر خلاف محصولات فولادی)، حداقل منطبق بر نرخ ارز رسمی (نرخ ارز سامانه مبادله) کشف قیمت شده اند. این در حالی است که نرخ ارز کشف شده محصولات فولادی حدود ۲۰ درصد فراتر از نرخ ارز رسمی سامانه مبادله ارز و طلا بوده و عملا با نرخی نزدیک به نرخ ارز غیر رسمی خود را منطبق کرده است.

۲- نکته ی دیگری که در اینجا لازم به ذکر است، مقایسه قیمت کشف شده ی محصولات پتروشیمی با محصولات فولادی در بورس کالا است.

نمودار زیر به خوبی نشان می دهد اگرچه قیمت جهانی فولاد در سه ماه گذشته حدود ۲۵ درصد کاهش داشته است، اما قیمت نهایی محصولات فولادی که در بورس کالا کشف قیمت شدند به دلیل نرخ تسعیر بالایی که جهت محاسبه ی قیمت پایه ی آن ها وجود دارد، نه تنها کاهشی نشده بلکه رو به افزایش بوده است و فاصله ای ۲۰ درصدی با نرخ ارز رسمی (نرخ سامانه مبادله ارز و طلا) پیدا کرده است.

نمودار  قیمت جهانی فولاد در سه ماه گذشته در ادامه قابل مشاهده است.

همچنین نمودار قیمت شمش فولاد در سه ماه اخیر در بورس کالا که در گزارش قبلی به آن پرداخته شده بود در مقایسه با نمودار بالا حاوی نکات قابل تاملی است.

یک افشاگری مهم:‌ پتروشیمی‌های خوراک گازی ذی نفع افزایش نرخ تسعیر ارز هستند

۳- همچنین دیگر نکته ای که تاکنون به ان توجه نشده؛ انتفاع “شرکت های پتروشیمی خوراک گازی” از افزایش نرخ تسعیر ارز برای محاسبه خوراک گاز است. در ظاهر این طور به نظر می رسد که افزایش نرخ تسعیر ارز، علاوه بر افزایش نرخ محصولات نهایی پتروشیمی، سبب افزایش نرخ خوراک پتروشیمی ها می شود و با توجه به افزایش بهای تمام شده ی محصولات، عملا تاثیری در سود آوری مضاعف این شرکت ها نخواهد داشت.

اما نکته ای که وجود دارد این است که با توجه به وجود سقف قیمتی که دولت برای گاز شرکت های پتروشیمی در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ در نظر گرفت و بعد مجلس نیز در نسخه نهایی قانون بودجه به نوعی شرایط را به نفع پتروشیمیها اصلاح کرد، عملا افزایش نرخ تسعیر آن ها صرفا سبب افزایش قیمت محصول نهایی می شود و نرخ خوراک گاز آن ها به دلیل وجود سقف تعیین شده، نمی تواند بالاتر رود.  لازم به ذکر است هم اکنون نرخ خوراک گاز بر مبنای هر متر مکعب ۵ هزار تومان است.

در واقع افزایش نرخ تسعیر شاید از سودآوری شرکت های پتروشیمی خوراک مایع بکاهد، اما مشخصا شرکت های پتروشیمی خوراک گازی ذی نفع افزایش نرخ تسعیر محسوب می شوند.

در همین راستا مدیرعامل پتروشیمی شازند (شاراک)، با تایید بحث ذی نفع بودن پتروشیمهای خوراک گاز  از افزایش نرخ تسعیر ارز عنوان کرده است: بعد از ابلاغ نرخ تسعیر ارز خوراک پتروشیمی، قیمت تامین خوراک حدود ۲۰ الی ۳۰ درصد افت کرد. بر این اساس محصولات عرضه شده در بورس کالا نیز با افت قیمتی در همین حدود ۲۰ الی ۳۰ مواجه شد. بنابراین  با توجه‌ به‌ اینکه در قانون بودجه ۱۴۰۲، برای خوراک گاز پتروشیمی‌ها سقف قیمتی تعیین شده با تبدیل نرخ تسعیر ۲۸۵۰۰ به نرخ بازار مبادله حدود ۳۷ هزار تومانی عملا سودآوری این شرکت‌ها رشد خواهد کرد. بر این مبنا تغییر مبنای نرخ خوراک تاثیر خاصی بر وضعیت سودآوری پتروشیمی با خوراک‌ مایع نخواهد داشت.