وقایع صنعت – ثروت معدنی ایران نسبت به کشورهای جهان به‌ویژه خاورمیانه در وضعیت بسیار مطلوب‌تری قرار دارد اما متأسفانه به دلیل بحران‌های مختلف در حال واگذاری بازار به دیگران است.

در این میان نکته جالب‌توجه اینکه عربستان سعودی سودای تبدیل‌شدن به هاب معدنی خاورمیانه در قالب چشم‌انداز ۲۰۳۰ را دارد و در این راستا هرروز قدم‌های بزرگ‌تر و محکم‌تری برمی‌دارد ازجمله اینکه هفته گذشته بورس فلزات لندن LME تصمیم گرفت که بندر جده را نقطه تحویل مس و روی معرفی کند بندری با زیرساخت‌های نوین لجستیکی و صنعتی در کنار شبکه ترانزیتی نوین. این در حالی است که ثروت معدنی عربستان سعودی در برابر داشته‌های معدنی ایران بسیار کم و محدود است.

بر اساس این گزارش یکی از بزرگ‌ترین مشکلات در حوزه معدن ایران عقب بودن تفکر مدیریتی نسبت به جهان شبکه‌ای است زیرا دیگر کشورها بر پایه چشم‌انداز درحرکت‌اند تا پیشینه.به گفته کارشناسان رهبران ریاض بافهم و درک جهان شبکه‌ای متوجه شده‌اند که کشورها نه بر پایه پیشینه که بر پایه چشم‌انداز است که با شما کار می‌کنند. بر اساس این گزارش، ترکیه نیز در حوزه فولاد عملکرد قوی و روبه رشدی را در پیش‌گرفته و به‌عنوان کشور هم‌جوار با ایران، رقیبی توانمند شده است.

طبق آمار، تولید فولاد ترکیه نیز در یک سال گذشته سیر صعودی داشته و از ۲ میلیون و ۱۰۴ هزار تن در فوریه ۲۰۲۳ به ۳ میلیون و ۸۵ هزار تن در فوریه ۲۰۲۴ جهش یافت. تولید فولاد ترکیه در دوماهه نخست سال ۲۰۲۴ میلادی نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۲۳، ۳۴.۵ درصد رشد داشته است. ایران چند گام تا رسیدن به رتبه هفتم دنیا! بر اساس این گزارش طبق آمارهای جهانی و انجمن جهانی فولاد در فوریه ۲۰۲۴ (۱۲ بهمن تا ۱۰ اسفند ۱۴۰۲) ایران رشد ۲۶.۵ درصدی را به ثبت رسانده است؛ این در حالی است که چین به‌عنوان رتبه اول فولاد در جهان، رشد ۱.۵ درصد را ثبت کرد.

طبق آمار انجمن ملی فولاد ایران که چند روز گذشته منتشر شد، ارزش صادراتی زنجیره فولاد (معادل تقریبی ۱.۲ میلیارد دلار) رشد ۱۸ درصدی را در سال ۱۴۰۲ تجربه کرده است. در این خصوص معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد معتقد است: با گسترش زیرساخت‌ها ازجمله حامل‌های انرژی، صنعت فولاد به‌زودی به جایگاه هفتم برتر در جهان خواهد رسید.

این در حالی است که به گفته وحید یعقوبی بر اساس آمار غیررسمی، مردادماه سال گذشته به دلیل قطعی برق و محدودیت‌های تأمین برقی شرایط تولید حدود ۱۰ درصد محیا بود، درواقع میزان تولید فولاد میانی در مردادماه، از ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تن به حدود ۲۰۰ هزارتا ۲۵۰ هزار تن کاهش یافت.

همچنین به گفته وی، در تیرماه نیز تمامی محصولات فولادی با کاهش تولید مواجه بوده و به‌طور میانگین حدود ۴۵ درصد تولید از دست رفت. حالا طبق اعلام انجمن فولاد، فولادسازان برای تأمین برق موردنیاز دست‌به‌کار شده‌اند و اقدام به احداث نیروگاه‌ها کرده‌اند که برآورد می‌شود تا سال ۱۴۰۵ کسری برق موردنیاز با حمایت‌های دولت تأمین شود. به گفته معاون اجرایی انجمن فولاد قرار است تا فولادی‌ها ۱۰ هزار مگاوات نیروگاه احداث کنند که در سال گذشته ۲ فاز از این نیروگاه‌ها وارد مدار شد. امسال نیز پیش‌بینی می‌شود که چند فاز دیگر وارد مدار شود تا از این طریق محدودیت‌های انرژی مرتفع شود.

اما به گفته کارشناسان حوزه فولاد سال ۱۴۰۲ سالی پر از بحران و چالش برای این صنعت بود. به گفته دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد سال ۱۴۰۲ را می‌توان سال تداوم چالش‌های فرا بخشی برای صنعت فولاد کشور دانست چراکه فولادسازان همچنان با مسائل حوزه انرژی شامل محدودیت‌ها و افزایش نرخ حامل‌های آن از یک‌سو و مسائل حوزه صادرات شامل عوارض صادراتی و لغو معافیت مالیاتی و البته بهره‌برداری مناسب از ارز صادراتی خود دست‌به‌گریبان بودند.

سید رسول خلیفه سلطانی در یادداشتی عنوان کرده است: محدودیت‌های اعمالی بر تأمین برق کارخانه‌های فولادی سال گذشته بیشتر از ۱۴۰۱ بود و تولید فولاد کشور در سه‌ماهه دوم سال ۱۴۰۲ را ۳۲ درصد کاهش داد.

این در حالی است که محدودیت‌های انرژی که بر صنعت فولاد اعمال می‌شود تا مردم و بخش خانگی و تجاری دچار قطعی برق و گاز نشوند، نه‌تنها ضریب بهره‌برداری از ظرفیت در این صنعت را از ۷۳ به ۶۳ درصد کاهش داده بلکه سالیانه حدود ۳ میلیارد دلار عدم النفع به تولیدکنندگان زنجیره آهن و فولاد کشور تحمیل می‌کند.

البته شرکت‌های بزرگ فولادی و معدنی برای جلوگیری از وارد آمدن این خسارت‌ها در آینده، از دو سال پیش وارد نیروگاه سازی شده‌اند و امسال اولین فاز این نیروگاه‌ها به‌عنوان اولین واحد نیروگاهی کلاس F صنایع در محل مصرف در فولاد مبارکه اصفهان افتتاح شد که امید می‌رود تا چند سال آینده بیش از ۱۰ هزار مگاوات دیگر نیز توسط تولیدکنندگان این زنجیره به ظرفیت تولید برق کشور اضافه شود.

حال باید دید با توجه به ابر چالش‌هایی که در این حوزه وجود دارد و محدودیت‌های حوزه انرژی، فولادسازان در سال جدید تا چه حد می‌توانند رشد تولید و ارزآوری داشته باشند.