وقایع صنعت – در خبری که می‌تواند آینده صنعت انرژی و فناوری‌ های نوین را تحت تأثیر قرار دهد، دولت ایران اعلام کرده است که موفق به کشف یک ذخیره عظیم لیتیوم به حجم تقریبی ۸.۵ میلیون تن شده است. این کشف که در استان همدان و برای نخستین‌ بار در این منطقه کوهستانی غرب کشور انجام شده، در صورت تأیید نهایی، ایران را به دومین دارنده بزرگ ذخایر لیتیوم در جهان تبدیل خواهد کرد؛ جایگاهی که تاکنون تنها در اختیار کشورهای آمریکای جنوبی بوده است.

محمد هادی احمدی، مقام مسئول در وزارت صنعت، معدن و تجارت ایران، این خبر را از طریق رسانه ملی اعلام کرد و افزود که این نخستین ذخیره شناسایی‌شده لیتیوم در همدان است. با توجه به برآوردهای جهانی که مجموع ذخایر لیتیوم را حدود ۸۹ میلیون تن اعلام کرده‌اند، کشف اخیر ایران معادل تقریباً ۱۰ درصد از کل ذخایر جهانی این عنصر حیاتی خواهد بود.

لیتیوم و عناصر نادر خاکی؛ پیشران‌ های ژئوپلیتیکی قرن بیست‌ و یکم
لیتیوم به‌ عنوان یکی از عناصر کلیدی در تولید باتری‌ های خودروهای برقی، تجهیزات ذخیره‌ سازی انرژی و فناوری‌ های نوین، طی سال‌های اخیر با رشد چشمگیر تقاضا مواجه شده است. افزایش قیمت لیتیوم در بازارهای جهانی، به‌ ویژه در پی توسعه صنایع خودرو های الکتریکی و انرژی‌ های تجدیدپذیر، این عنصر را به یکی از مهم‌ترین منابع استراتژیک قرن بیست‌ و یکم تبدیل کرده است.

با این حال، تحلیل‌گران مؤسسات مالی مانند گلدمن ساکس و بانک آمریکا پیش‌بینی کرده‌اند که قیمت لیتیوم در سه‌ ماهه نخست سال ۲۰۲۳ با کاهش نسبی مواجه خواهد شد. این پیش‌ بینی‌ ها عمدتاً به دلیل افزایش ظرفیت تولید در برخی کشورها و نوسانات تقاضای صنعتی مطرح شده‌اند، اما در بلندمدت، روند صعودی قیمت لیتیوم همچنان محتمل است؛ به‌ویژه با توجه به محدودیت‌ های عرضه و تمرکز جغرافیایی ذخایر.

کشف این ذخیره در ایران، نه‌تنها از منظر اقتصادی بلکه از نظر ژئوپلیتیکی نیز اهمیت بالایی دارد. رسانه‌ های دولتی روسیه، از جمله اسپوتنیک، بلافاصله پس از اعلام این خبر، آن را عاملی برای «بی‌اثر شدن تحریم‌های غرب» توصیف کردند. از سوی دیگر، چین به‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده لیتیوم در جهان و رهبر صنعت باتری، می‌تواند به یکی از خریداران اصلی لیتیوم ایران تبدیل شود؛ به‌ویژه در شرایطی که رقابت برای تأمین پایدار این عنصر در حال تشدید است.

در کنار لیتیوم، ایران همچنین دارای پتانسیل بالایی در حوزه عناصر نادر خاکی است؛ عناصری که در تولید تجهیزات الکترونیکی، صنایع دفاعی، فناوری‌ های سبز و حتی صنایع فضایی کاربرد دارند. ترکیب ذخایر لیتیوم و عناصر نادر خاکی، می‌تواند ایران را به یکی از قطب‌ های تأمین مواد معدنی حیاتی در جهان تبدیل کند؛ مشروط بر آنکه زیرساخت‌های استخراج، فرآوری و صادرات این منابع به‌درستی توسعه یابند.

در حال حاضر، کیفیت ذخیره کشف‌شده و توانایی ایران در استخراج و تجاری‌سازی آن هنوز به‌ طور کامل مشخص نیست. با این حال، این کشف می‌تواند نقطه عطفی در آینده صنعت معدن ایران و جایگاه کشور در زنجیره جهانی تأمین مواد معدنی استراتژیک باشد. اگر ایران بتواند با جذب سرمایه‌گذاری، توسعه فناوری‌ های نوین و ایجاد زیرساخت‌ های صادراتی، این ذخایر را به‌درستی مدیریت کند، می‌تواند نقش تعیین‌ کننده‌ای در بازار جهانی لیتیوم و عناصر نادر خاکی ایفا کند.