هوش مصنوعی از کجا می‌روید؟ دولتِ کارآفرینی که بازار آینده ایران را می‌سازد
وقایع صنعت – در دنیا هر روز از هوش مصنوعی (AI) حرف می‌زنیم؛ از ربات‌هایی که می‌نویسند، از خودروهایی که خودشان رانندگی می‌کنند، از بیمارستان‌هایی که بیماری را قبل از آن‌که از در وارد شوی تشخیص می‌دهند. اما یک حقیقت کمتر گفته شده وجود دارد: کشورهایی که دولتشان نقش «کارآفرین بزرگ» را بازی می‌کند، برنده این بازی خواهند بود. و کشورهایی که فقط تماشاچی بمانند، هیچ‌وقت وارد زمین نمی‌شوند. هوش مصنوعی آینده انرژی، سلامت، حمل‌ونقل، امنیت، بانکداری، کشاورزی و حتی ارتش‌ها را تعیین می‌کند. اما سؤال بزرگ این است: کشورهای درحال‌توسعه—مثل ایران—چگونه می‌توانند وارد این بازی شوند؟
پاسخ ساده است: با یک دولتِ کارآفرین. نه دولتِ مجوز‌محور، نه دولتِ کند و بوروکراتیک، بلکه دولتی که خودش «بازار» می‌سازد.
──────────
۱) هوش مصنوعی بدون زیرساخت محاسباتی قدرتمند راه نمی‌افتد.
GPU و ابررایانه، برق عصر دیجیتال‌اند. دولت باید ابررایانه ملی و فضای ابری AI بسازد تا شرکت‌های کوچک بتوانند با هزینه کم مدل بسازند.
──────────
۲) بدون داده، هوش مصنوعی بی‌معناست.
دولت باید «دریاچه داده ملی» ایجاد کند: داده سلامت، حمل‌ونقل، انرژی، کشاورزی، شهری و صنعتی. این گنج، سوخت استارتاپ‌هاست.
──────────
۳) دولت باید اولین مشتری باشد.
استارتاپ بدون مشتری می‌میرد. دولت باید پروژه‌های بزرگ تعریف کند: AI انرژی، AI سلامت، AI کشاورزی، AI حمل‌ونقل… هر پروژه ده‌ها شرکت را زنده می‌کند.
──────────
۴) بازار رسمی خرید فناوری ایجاد شود.
«صندوق خرید نوآوری» یعنی دولت موظف است از شرکت‌های داخلی AI محصول بخرد. این کار موتور رشد بازار است.
──────────
۵) سرمایه جسورانه دولتی ضروری است.
صندوق سرمایه‌گذاری ملی با ۱۰۰ تا ۵۰۰ میلیون دلار باید در شرکت‌های AI سرمایه‌گذاری کند. ریسک بالا، اما بازدهی عظیم.
──────────
۶) تربیت ۲۰ هزار متخصص AI
دولت باید برنامه ملی آموزش مهارت‌های هوش مصنوعی را اجرا کند: دوره‌های کوتاه‌مدت، کارآموزی، استادان خارجی و ویزای استعداد.
──────────
۷) قانون‌گذاری واضح و منعطف
قانون داده، قانون اخلاق AI، امنیت سایبری و Sandbox برای تست فناوری. بدون این‌ها توسعه یا خفه می‌شود یا رها می‌شود.
──────────
نتیجه نهایی:
اگر این مسیر را برویم، ایران می‌تواند طی ۵ سال آینده صاحب ۲۰۰۰ شرکت AI، ده‌ها محصول جهانی و میلیاردها تومان ارزش افزوده شود. اگر نرویم، فقط مصرف‌کننده تکنولوژی خواهیم ماند.
هوش مصنوعی آینده نیست؛ همین امروز است. و تنها دولتِ کارآفرین می‌تواند کشور را وارد بازی آینده کند.
