دستیابی ایران به فناوری سامانه پایش وضع ماشین‌های دوار
وقایع صنعت – در صنایع نفت و گاز، از ماشین‌آلات و تجهیزات مختلفی استفاده می‌شود که بعضی از آنها تجهیزات ثابت است و برخی نیز به‌طور دائم در حال حرکت و چرخش هستند. این تجهیزات شامل انواع توربین‌های گازی و بخاری، انواع کمپرسورها، پمپ‌های سانتریفوژ و رفت و برگشتی، گیربکس‌ها، انواع فن‌ها و دمنده‌ها می‌شوند و درواقع، هسته مرکزی هر صنعت از جمله صنعت نفت، گاز و پتروشیمی را همین تجهیزات تشکیل می‌دهند.
در شرایط کنونی کشور به دلیل تحریم‌ها، بیش از گذشته نیازمند حفظ سرمایه‌های اقتصادی و توجه به مقوله نگهداری و تعمیرات این سرمایه‌ها در بخش‌های مختلف سازمان هستیم. سیستم‌های نگهداری و تعمیرات در این تجهیزات هزینه‌های تمام‌شده محصول را به طرز چشم‌گیری کاهش می‌دهد و در دنیای رقابتی کنونی اهمیت ویژه‌ای یافته است که از جمله مهم‌ترین آنها تعمیرات بر اساس شرایط کارکرد ماشین است که اصطلاحاً پایش وضعیت نامیده می‌شود. در این رویکرد با توجه به شرایط ماشین در حال کار، برای مثال تحلیل سیگنال‌های ارتعاشی تولیدشده به‌وسیله ماشین، عیوب احتمالی تشخیص داده خواهد شد و در اولین فرصت و پیش از ایجاد خرابی یا توقف ناگهانی سیستم، برنامه‌ریزی لازم برای رفع عیب انجام خواهد شد.
پایش وضعیت تجهیزات دوار در صنعت نفت و گاز می‌تواند در جانمایی به‌موقع و هوشمندانه تجهیزات، کاهش تعمیرات و نگهداری‌های برنامه‌ریزی‌شده، بهبود و بازگشت درآمد، دسترس بودن تجهیزات، هدررفت سرویس‌های خدماتی، کاهش ریسک خرابی تجهیزات و بهبود وضعیت کاری نیروهای عملیاتی مؤثر باشد.
هم‌اکنون فناوری سامانه‌های پایش وضعیت ماشین‌های دوار همچون کمپرسور در دنیا در انحصار شرکت‌هایی همچون بنتلی نوادا آمریکا و پروگناست آلمان است، اما به‌تازگی یک شرکت دانش‌بنیان ایرانی با حمایت و همکاری دانشگاه صنعتی شریف و صنعت کشور با قیمتی حداقل دو برابر کمتر از قیمت نمونه خارجی توانسته به این دانش فنی دست یابد.
سامانه ایرانی پایش وضع ماشین‌های دوار با عنوان «گوبراس» در شرکت داده‌کاوان هوشمند نارگان طراحی و ساخته شده است. این شرکت به‌تازگی به‌عنوان استارت‌آپ آینده‌دار حوزه نفت و گاز در گزارش سالانه شرکت StartUs Insights معرفی شده است. شرکت StartUs Insights، یکی از بزرگ‌ترین و تأثیرگذارترین مؤسسات علمی و پژوهشی است که گزارش‌های سالانه‌ای در زمینه رشد و پیشرفت استارت‌آپ‌ها در حوزه‌های مختلف ارائه می‌دهد. شبکه جامع این شرکت در پایش و بررسی عملکرد استارت‌آپ‌های نقاط مختلف جهان، این شرکت اتریشی را به بزرگ‌ترین و معتبرترین بانک داده شرکت‌های نوظهور در جهان بدل کرده است.
این مؤسسه(شرکت StartUs Insights) در گزارش اخیر خود به بررسی روندهای صنعت نفت و گاز در سال ۲۰۲۴ پرداخته است و ۱۰ روند مهم این صنعت را شناسایی کرده است. این مؤسسه در این گزارش به مطالعه و بررسی بیش از ۲۰۸۶ استارت‌آپ در این حوزه‌ها پرداخته و در هر حوزه، دو شرکت موفق را از منظر «توسعه محصولی آینده‌دار» انتخاب و معرفی کرده است. نویسندگان در این گزارش، فناوری‌های تعمیرات پیش‌گیرانه هوشمند را یکی از ۱۰ روند اصلی صنعت نفت و گاز برشمرده‌اند. شرکت داده‌کاوان هوشمند نارگان(دیتال) با محصول پایش وضعیت کمپرسور با نام تجاری گوبراس(که در زبان پارسی میانه به‌معنای نگهبان هوشیار است) در این گزارش به‌عنوان یکی از استارت‌آپ‌های آینده‌دار این حوزه معرفی شده است.
شرکت دیتال در طول سه سال گذشته موفق به ساخت سه محصول تجاری برای پایش وضعیت کمپرسورهای رفت‌وبرگشتی، کمپرسورهای سانتریفیوژ و توربین‌های بخار و گاز شده و رفرنس‌های موفقی را در صنایع نفت و نیروگاهی ایجاد کرده است.
این استارت‌آپ دانش‌بنیان هم‌اکنون محل فعالیت بیش از ۴۰ نفر از فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های معتبر کشور است. این شرکت افزون بر موضوع پایش وضعیت تجهیزات دوار، در حال توسعه پلتفرم میدان نفتی دیجیتال برای میدان سپهر جفیر است. این سامانه که مطابق استانداردهای روز دنیا، برای نخستین در ایران در حال توسعه است، می‌تواند با پایش و بهینه‌سازی فرآیند حفاری و تولید، بهره‌وری میدان را افزایش دهد.
